مقبره ابن حماد

مقبره ابن حماد، در شهر حله و نزدیک آرامگاه جمال‌الدین علی بن عبدالعزیز موصلی، مشهور به خلیعی، از شاعران و ادیبان شیعه است.

تاریخ نویسان در شخصیت صاحب مقبره تردید دارند؛ برخی این زیارتگاه را به ابن‌حماد واسطی، از علمای قرن هفتم هجری، منسوب داشته‌اند و عده‌ای نیز این زیارتگاه را به ابن‌حماد حلی، شاعر شیعه مذهب، منسوب نموده‌اند.

موقعیت جغرافیایی

نمای بیرونی از مقبره ابن حماد در شهر حله

این زیارتگاه، در محله «جامعین» شهر حله، نزدیک زیارتگاه خلیعی موصلی، قرار دارد.

تردید در شخصیت

گروهی از ادبیان و عالمان شیعه، لقب ابن حماد داشته‌اند که از آن جمله، می‌توان به ابوالحسن علی بن حماد بَصری (متوفای 4٠٠ه. ق)، شاعر اهل بصره و معاصر شیخ صدوق و سیدمرتضی، ابن حماد واسطی از علمای قرن هفتم و ابوالحسن محمد بن حماد، از شاعران سده نهم هجری، اشاره کرد.

ابن‌حماد واسطی

نمایی از داخل مقبره ابن حماد در حله

برخی این زیارتگاه را به ابن‌حماد واسطی، از علمای قرن هفتم هجری، منسوب داشته‌اند. نام و نسب وی را کمال‌الدین ابوالحسن علی بن حسین بن حماد لیثی واسطی گفته‌اند. او از مشایخ ابن معیه بود و شمس‌الدین جعفر بن محمد بن جعفر بن هبةالله بن نما، از وی روایت کرده است و خود، از سیدغیاث‌الدین عبدالکریم ابن طاووس، اجازه روایی داشت.

ابن‌حماد حلی

اما برخی دیگر، این زیارتگاه را به ابن‌حماد حلی، شاعر شیعه مذهب، منسوب نموده‌اند. او اشعار زیادی در مدح و منقبت و رثای اهل‌بیت پیامبر(ص) داشته و در رقابت با خِلَعی (خلیعی) شاعر و بر وزن و اسلوب قصائد وی، اشعاری سروده است. این رقابت، به قضاوت‌خواهی مقابل ضریح امیرمؤمنان(ع) کشیده شد و شعر خلعی که ابداع و ظرایف بیشتری داشت، برگزیده شد.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم. بخش «مقبره ابن حماد»، ج2، ص59. است.

• ادب الطف او شعراء الحسین(ع)، جواد شبّر، بیروت، دار المرتضی، ١4٠٩ه. ق - ١٩٨٨م.
• امل الآمل، محمد بن الحسن (الحر العاملی)، بغداد، مکتبة الاندلس، ١٣٨5ه. ق.
• تعلیقة امل الآمل، میرزا عبدالله افندی اصفهانی، قم، مکتبة آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی، ١4١٠ه. ق.
• دایرةالمعارف تشیع، زیر نظر: احمد صدر حاج سید جوادی، بهاءالدین خرمشاهی و کامران فانی. تهران، نشر شهید محبی.
• اعیان الشیعه، السید محسن الامین، بیروت، دار التعارف، ١4٠6ه. ق - ١٩٨6م.