احتیاط واجب
احتیاط واجب یا الزامآور، احتیاط بدون فتوا است و مقلّد میتواند به همان احتیاط عمل کند، یا به فتوای مجتهد دیگری که پس از آن مجتهد، از دیگران اعلم است مراجعه کند. در مقابل احتیاط واجب، احتیاط مستحب قرار دارد که احتیاط همراه با فتوا است و مکلّف نمیتواند در این مسئله به مجتهد دیگر رجوع کند.
مفهومشناسی
احتیاط در لغت به معنای حفظ نمودن و در اصطلاح فقه شیعه، عبارت است از عمل کردن به احکام، به گونهای که یقین داشته باشد به وظیفهاش عمل کرده است.[۱] دو نوع احتیاط در کتابهای فقهی بیان شده است: احتیاط واجب و احتیاط مستحب.[۲]
احتیاط واجب یا الزامآور، احتیاطی است که عمل به آن واجب بوده و آن در جایی است که مجتهد با وجود بررسی ادلّه شرعی به حکم فقهی برخی موضوعات دست پیدا نکرده و فتوایی نیز درباره آن نمیدهد؛ اما احتیاط را لازم میداند[۳] مانند شک بین اینکه نماز تمام بر من واجب است یا شکسته، که احتیاط واجب در خواندن هر دو است.[۴] و یا در پوشیدن دو جامه احرام برای مردان (لُنگ و ردا)، احتیاط واجب آن است که قبل از نیت احرام و لبیک گفتن بپوشد و اگر بعد از لبیک پوشید احتیاط آن است که لبیک را دوباره بگوید.[۵]
تفاوت احتیاط واجب با احتیاط مستحب
تفاوت احتیاط واجب و احتیاط مستحب عبارت است از: احتیاط واجب، احتیاط بدون فتوا است و مقلد میتواند به همان احتیاط عمل کند، یا به فتوای مجتهد دیگری که پس از آن مجتهد، از دیگران اعلم است مراجعه کند.[۶]
احتیاط مستحب، احتیاط همراه با فتوا است و مقلد میتواند یا به همان احتیاط عمل کند و یا به فتوای همراه آن عمل نماید و نمیتواند در این مسئله به مجتهد دیگر رجوع کند.[۷]
مقالههای مرتبط
پانوشت
منابع
- توضيحالمسائل امام خمینی، سید روحالله خمینی، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، چاپ نهم، ۱۳۷۲ش.
- درسنامه فقه مطابق با فتاوای مراجع معظم تقلید، محمدحسین فلاحزاده، قم، مرکز نشر هاجر، ۱۳۹۵ش.
- العروة الوثقی، سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ اول، ١٤١٧ق.
- فرهنگ فقه فارسی، جمعی از محققان، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
- موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، محمد تهانوی، به تحقیق علی دحروج، ترجمه فارسی عبدالله خالدی، با ترجمه انگلیسی و فرانسوی جورج زینانی، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، چاپ اول، ۱۹۹۱م.