محراب‌های مسجدالنبی
محراب‌های مسجدالنبی، شامل محراب پیامبر، محراب سلیمانی، محراب عثمانی، محراب تهجد، محراب بیت فاطمه و محراب اغوات (شیخ الحرم) است.
محراب پیامبر واقع در مصلی پیامبر است. این محراب در دوره قایتبای ساخته شد و در دوره آل سعود نیز پابرجا است.
محراب عثمانی توسط عثمان خلیفه سوم در دیوار جنوبی ساخته شد. در دوره قایتبای گنبدی بر بالای آن ایجاد شد.
محراب سلیمانی یا محراب حنفی برای پیروان مذهب حنفی ساخته شد و در بازسازی سلطان سلیمان به محراب سلیمانی شهرت یافت.
محراب تهجد، خارج دیوار شمالی حجره شریفه قرارداشت. پیامبر در این مکان به نیایش شبانه می‌پرداخت.
محراب دکه اغوات در زمان سلطان عبدالمجید اول شکل گرفت و در در سال 1319 قمری محل نماز تراویح شیخ الحرم بوده، این مکان اکنون در قسمت زنان قراردارد.
محراب پیامبر
در زمان پیامبر چیزی به شکل محراب وجود نداشت.[۱] در بازسازی مسجد توسط عمربن عبدالعزیز، در مکان مصلی پیامبر، محرابی ایجاد شد.[۲] در دوره بیبرس محراب مجوفی در این مکان ساخته شد[۳] و در دوره قایتبای بازسازی شد.[۴] محرابی که هم‌اکنون وجود دارد از دوره قایتبای برجای مانده است.
محراب عثمانی
در دوره عثمان، مسجدالنبی بازسازی شد. در اثر این بازسازی و گسترش مساحت مسجد، دیوار قبله پیشتر رفت. عثمان محرابی در دیوار جنوبی ایجاد و مقصوره‌ای اطراف آن کشید.[۵] محراب دیوار جنوبی در دوره‌های بعد نیز به محراب عثمانی موسوم شد. در دوره قایتبای گنبدی بالای این محراب ایجاد شد.[۶]
محراب سلیمانی
محراب سلیمانی یا محراب حنفیه، برای نمازگزاردن پیروان مذهب حنفی ایجاد شد. این محراب ابتدا در زمان اشرف اینال و به توسط شیخ طوغان در سمت چپ منبر ایجاد شد.[۷] سپس در زمان سلطان سلیمان قانونی بازسازی شد و به محراب سلیمانی شهرت یافت.[۸]
محراب تهجد
این محراب خارج دیوار شمالی حجره شریفه، کنار ستون مقابل دکه اغوات، قرار داشت. محراب تهجد محل نیایش شبانه پیامبر، غیر از ماه رمضان بود. این محراب در دوره قایتبای با کاشی‌های طلاکاری شده تزیین شد و آیات مرتبط با تهجد در آن نقش بسته شد. این محراب قبل از سال 1353 قمری برداشته شد.[۹]
محراب بیت فاطمه
محراب فاطمه سمت جنوبی محراب تهجد، داخل حجره شریفه قرار دارد.[۱۰]این محراب کوتاه‌تر از محراب پیامبر و محراب سلیمانی بود. در کتیبه‌هایی که از دوره عبدالمجید برجای مانده و به تفصیل توسط ابراهیم عیاشی نقل شده، اطراف این محراب نوشته شده: «معرس علی بفاطمه» و همچنین در محراب دیگری که مقابل محراب فاطمه قرار داشت، این محراب «محراب بیت فاطمه» نامیده شده است. در دوره عثمانی نماز جماعت و یا اعتکاف مفرده نیز در مکان محراب فاطمه انجام نمی‌شد.[۱۱]
محراب اغوات (شیخ الحرم)
این محراب پشت جایگاه (دکه) اغوات[۱۲]، در طرف جنوبی رواق شرقی کنار باب النسا قرارداشت.[۱۳] محراب اغوات در دوره عبدالمجید اول عثمانی احداث شد.[۱۴] در حدود سال 1319قمری شیخ الحرم نماز تراویح را در این مکان اقامه می کرد. این محراب در حال حاضر در قسمتی که مختص نماز زنان است قرار دارد.[۱۵]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ مدینه منوره، ص 80
- ↑ المسجد النبوی الشریف، ص 300
- ↑ عماره المسجدالنبوی، ص 227
- ↑ مدینه منوره، ص 108
- ↑ مدینه منوره، ص 83-85
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 421
- ↑ التحفله اللطیفه، ج1، ص 474
- ↑ مرآه الحرمین، ج1، ص 470، مدینه منوره، ص 110
- ↑ المسجد النبوی الشریف، ص 302-303
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 61
- ↑ المسجد النبوه الشریف، ص 304
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 61
- ↑ المسجد النبوی الشریف، ص 304
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 61
- ↑ المسجد النبوی الشریف، ص 304
منابع
- التحفة اللطیفه فی تاریخ المدینة الشریفه، سخاوی شمسالدین (م 902 هـ)، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414.
- المسجد النبوی الشریف، فی العصر العثمانی 923-1344ه، محمد هزاع الشهری، قاهره، دارالقاهره، 2003
- عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
- عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبه القاهره للکتاب، 2001
- مدینه منوره، تحولات عمرانی و میراث معماری، صالح لمعی مصطفی، ترجمه صدیقه وسمقی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 1372
- مرآة الحرمین او الرحلات الحجازیه، رفعت پاشا ابراهیم (م بعد 1353 ق)، قاهره، المکتبة الثقافة الدینیه، بیتا.
- وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001