حسن برغانی

بَرَغانی، حسن: عالم شیعی مقیم حرمین و نویسنده بقیع الغرقد است. او فرزند شیخ علی‌نقی برغانی صالحی حائری است و در کربلا متولد شده و مقدمات علوم و بخشی از سطح را در آنجا فرا‌گرفت سپس در قزوین و بعد در زنجان به تحصیل پرداخت و دوباره به کربلا بازگشت.

برغانی در انقلاب عراق مشارکت فعال داشت و او را از پایه‌گذاران مجلس انقلاب عراق در کربلا دانسته‌اند و در فتنه اخراج ایرانیان از عراق در سال 1391ق. به ایران پناه آورده و مقیم تهران شد و در شعبان 1401ق. در تهران درگذشت و در قزوین دفن شد.

برغانی کتاب بقیع الغرقد را درباره تخریب بقاع بقیع در روزگار سلطه آل سعود نوشته است که نام دیگر این کتاب فضائل البقیع است و هنوز به چاپ نرسیده است.

نسب

شیخ حسن فرزند شیخ علی‌نقی برغانی صالحی حائری از دانشوران مبارز شیعه است که در 1310ق. در کربلا زاده شد.

خاندان او به آل صالحی، شاخه‌ای از خاندان برغانی، شهرت دارند.^[۱]^[۲]

پدرش میرزا علی‌نقی (م. 1320ق.) علوم اسلامی را در کربلا تدریس می‌کرد و بدائع الاصول را در اصول فقه نوشت.^[۳]

تحصیلات

شیخ حسن صالحی مقدمات علوم و بخشی از سطح را در کربلا فرا‌گرفت. سپس با شیخ عیسی برغانی، فرزند شهید ثالث، به قزوین هجرت کرد و فقه و اصول را از او آموخت. سپس به زنجان رفت و از دانشوران آن دیار دانش آموخت. سپس به کربلا بازگشت و از میرزا محمدتقی شیرازی (م. 1338ق.)، مرجع و رهبر انقلاب عراق (1920م.) ^[۴] بهره برد و در انقلاب عراق مشارکت فعال ورزید و در گریز از انگلیسی‌ها به ایران آمد.

فعالیت ها

او را از پایه‌گذاران مجلس انقلاب عراق در کربلا دانسته‌اند.^[۵]

در مسئله فلسطین نیز با سیاست‌های صهیونیسم مخالفت نمود و خطر آنان را گوشزد کرد.

در فتنه ضد ایرانی ـ شیعی اخراج ایرانیان از عراق به سال 1391ق. به ایران پناه آورد و مقیم تهران شد.

بخشی از عمرش را به عبادت و اعتکاف گذراند و در کربلا و سامرا و گاه در مکه و مدینه به تعبد و تنسک پرداخت.^[۶]

درگذشت

سرانجام روز دوشنبه 5 شعبان 1401ق. در تهران درگذشت و جسدش به آرامگاه خانوادگی‌اش در قزوین منتقل شد.

آثار

شیخ حسن برغانی کتاب بقیع الغرقد را درباره تخریب بقاع بقیع در روزگار سلطه آل سعود نوشته است. نام دیگر این کتاب فضائل البقیع است^[۷] و هنوز به چاپ نرسیده است.

برغانی قسمتی از کتاب را هنگامی که در مدینه اقامت داشته، نوشته است.

موضوع کتاب درباره تاریخ قبرستان بقیع از آغاز تاسیس در روزگار پیامبر(ص) تا عصر نویسنده است.

وی بقاع و تاریخ آن‌ها را ضبط کرده و سپس از حمله اول وهابیت به این قبرستان در سال‌های 1218-1221ق. سخن رانده و تعمیرات و بازسازی‌های بعدی بقیع را توضیح داده است.

به گفته او، در حمله دوم وهابیان به سال‌های 1343-1344ق. پس از مقاومت 10 ماهه مردم، شهر مدینه سقوط کرد و وهابیان فجایع بسیار مرتکب شدند و بقیع را در روز 8 شوال سال 1344ق. ویران کردند و نفائس بقاع شیعه را به غارت بردند.

برغانی در فصل آخر کتابش قصاید شاعران شیعه را در بازگویی این تخریب‌ها آورده است.

نسخه خطی این اثر نزد عبدالحسین شهیدی، از محققان و نویسندگان مقالات اعلام دائرة المعارف تشیع، نگهداری می‌شود.^[۸]

پانویس

↑ مستدرکات اعیان الشیعه، ج3، ص64.
↑ نک: موسوعة البرغانی، ج1، ص47-48، «مقدمه.
↑ موسوعة طبقات الفقهاء، ج14، ص980-981.
↑ حوزه علمیه تاریخ، ساختار، کارکرد، ص131-132.
↑ دائرة المعارف تشیع، ج3، ص185، «برغانی صالحی.
↑ مستدرکات اعیان الشیعه، ج3، ص64.
↑ بقیع الغرقد، ص58.
↑ دائرة المعارف تشیع، ج3، ص385.

منابع

محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل حسن برغانی.

بقیع الغرقد فی دراسة شامله: محمد امین امینی (م. 1341ق.)، تهران، مشعر، 1428ق.

حوزه علمیه تاریخ، ساختار، کارکرد: گروه مؤلفان، تهران، کتاب مرجع، 1390ش.

دائرة المعارف تشیع: زیر نظر سید جوادی و دیگران، تهران، نشر شهید سعید محبی، 1375ق.

مستدرکات اعیان الشیعه: سید حسن امین، بیروت، دار التعارف، 1408ق.

موسوعة البرغانی فی فقه الشیعه: محمد صالح برغانی حائری (م. 1271ق.)، به کوشش صالحی، تهران، نشر شهید سعید محبی، 1375ش.

موسوعة طبقات الفقهاء: جعفر سبحانی، قم، مؤسسه امام صادق7، 1418ق.

[1] مستدرکات اعیان الشیعه، ج3، ص64.

[2] نک: موسوعة البرغانی، ج1، ص47-48، «مقدمه.

[3] موسوعة طبقات الفقهاء، ج14، ص980-981.

[4] حوزه علمیه تاریخ، ساختار، کارکرد، ص131-132.

[5] دائرة المعارف تشیع، ج3، ص185، «برغانی صالحی.

[6] مستدرکات اعیان الشیعه، ج3، ص64.

[7] بقیع الغرقد، ص58.

[8] دائرة المعارف تشیع، ج3، ص385.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]