مسجد تنعیم

مسجد تنعیم (عائشه)، یکی از مسجدهای شهر مکه است. این مسجد بر سر راه مدینه به مکه و در مدخل ورودی مکه قرار دارد.

تنعیم نام منطقه‌ای است در شمال غربی مسجدالحرام، که میان مکه و سَرِف قرار دارد. این منطقه میان دو کوه ناعم و نعیم واقع شده و فاصله آن تا مکه دو فرسخ است. مسجد تنعیم در این منطقه قرار دارد و یکی از میقات‌ها بوده و نقطه آغازین حرم محسوب می‌گردد.

در گذشته مسجد تنعیم با نام مسجد عایشه نیز شناخته می‌شده و در دوره‌های مختلف تاریخی مرمت و بازسازی شده است.

موقعیت مسجد

در مدخل ورودی مکه، از راه مدینه، منطقه‌ای است به نام نعمان که میان دو کوه ناعم و نعیم قرار گرفته است. این منطقه حدود ده کیلومتر با مسجد الحرام فاصله دارد. تنعیم نام درختی است که در بادیه شناخته شده است. مسجد تنعیم در این مکان واقع شده است.

میقات عمره مفرده

مسجد تنعیم از مکان‌هایی است که به عنوان میقات عمره مفرده معین شده است.

مسجد عایشه

زمانی این مسجد به نام مسجد عایشه هم شهرت یافت؛ زیرا رسول خدا(ص) به او دستور داده بود تا از این محل مُحْرِم شود.

بازسازی مسجد در دوره‌های مختلف

کتیبه‌ای برجای مانده است که بازسازی این مسجد را در سال ٣١٠ توسط مقتدر عباسی نشان می‌دهد. در این کتیبه نام مسجد، مسجد عائشه آمده است.

چنان که کتیبه سنگی دیگر برجای مانده تجدید بنای آن را توسط ابوالمظفر صلاح الدین یوسف در سال 619 نشان می‌دهد.

به هر روی مسجد تنعیم در قرون متوالی مورد توجه مورّخان و سفرنامه‌نویسان بوده و بارها بازسازی شده است.

در دوره عثمانی این مسجد بازسازی شده، ولی فاقد سقف بوده است.

در سال ١٣٩٨ قمری، این مسجد بار دیگر به صورت زیبایی بازسازی شد و مساحت آن به حدود ١٢٠٠ متر رسید. مسجد یاد شده دقیقا در مرز حرم قرار داشته و در برابر آن، در وسط و کنار خیابان، ستون‌هایی که علامت ورود به منطقه حرم است، دیده می‌شود.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب آثار اسلامی مکه و مدينه، رسول جعفریان. بخش «مسجد تنعیم»، ج1، ص177، است.

• الاثار الاسلامیة فی مکة المکرمه، الحارثی، 1430.