مزار اولاد الحسن(ع)
مزار اولاد الحسن در کشور عراق در مسیر قدیمی از مسجد کوفه به سمت مسجد سهله قرار دارد که امروزه در مرکز شهر کوفه قرار گرفته است. درباره اینکه این قبر متعلق به کیست، دیدگاه‌های مختلفی بیان شده است.
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | یاس خضیر جمار جبوری |
| کاربری | مرقد |
| مکان | کوفه |
| نام‌های دیگر | مزار اولاد الکاظم(ع) |
| معماری | |
| بازسازی | سال 1400 ه. ق |
محل مزار
این زیارتگاه در مسیر قدیمی به سمت مسجد سهله، از طرف مسجد کوفه، واقع شده است که امروزه در محله جمهوریه، در مرکز شهر کوفه قرار گرفته است و بین اهالی نیز به اولاد الکاظم(ع) مشهور است.
ساخت و بازسازی
اصل بنا را پس از شناسایی، مرحوم یاس خضیر جمار جبوری بنا کرد. سپس در سال 1400 ه. ق، پس از بازسازی، گنبدی بزرگ به شکل کلاهخودی به قطر هشت متر و ارتفاع دوازده متر، بر بنا افزوده شد. پیرامون حرم را صحن بزرگی احاطه نموده و همه آن با دیوار محصور داخل آن، با درختان نخل تزیین شده است.
دیدگاه مورخان درباره دفن شدگان
درباره اینکه این قبر متعلق به فرزندان چه کسی است دیدگاه مورخان و نسب‌شناسان را بیان می‌کنیم:
دیدگاه جعفر قسام
شیخ جعفر قسام، دفن شدگان را محمد و موسی، دو فرزند جعفر بن علی بن ابراهیم بن عبیدالله بن زید بن ابراهیم بن محمد بن عباس بن حسن مثلث بن حسن مثنی بن امام حسن(ع) معرفی نموده است که گویا با کتب معتبر انساب، سازگاری ندارد؛ زیرا آنچه مسلم است، تداوم نسل حسن مثلث، تنها از دو فرزند او، عبدالله و علی است که اولی در حبس منصور و دومی، به عابد و سجاد ملقب بود.[۱]
دیدگاه ابن عنبه
ابن عنبه (متوفای 828 ه. ق) مینویسد: عزالدین ابونزار عدنان، نقیب سادات مشهد بود و دارای دو فرزند، به نام‌های عزالدین محمد، و عمادالدین ابوجعفر محمد، نقیب کوفه است. ابوجعفر محمد نیز دارای دو فرزند، به نام‌های ابوجعفر محمد فخرالدین، نقیب النقباء عراق و ملقب به «اطروش» بود و ابوالقاسم شمسالدین علی، نقیب سادات مشهد است. از نسل شمسالدین علی، آخرین نقیب از دوره بنیالعباس، به نام نقیب النقباء شمسالدین علی بن تاجالدین ابیعلی حسن بن شمسالدین علی است.[۲]
دیدگاه عباس کاظم
عباس کاظم در کتاب «المزارات المعروفة فی مدینة الکوفه»، دفن شدگان در این بقعه را محمد و موسی، دو فرزند علی بن عبدالمطلب عمیدالدین بن ابراهیم ابونصر عبدالمطلب الاول بن علی بن علی بن علی بن محمد بن عزالدین بن نزار عدنان ابن عبدالله بن عمر المختار بن مسلم الاحول بن محمد بن محمد الاشتر بن عبیدالله ثالث بن علی بن عبیدالله ثانی بن علی الصالح بن عبیدالله الاعرج بن حسین اصغر ابن امام زینالعابدین علی بن حسین(ع) معرفی میکند که دو تن از شخصیتهای بافضیلت خاندان اعرجی و جد سادات اعرجی و جلالی کوفه است. سیدمحمد در سال 808 ه. ق و برادرش در سال 814 ه. ق، وفات یافتند و در این مکان که منزلشان بود، دفن شدند.[۳]
عبدالمطلب اول، سیدی جلیلالقدر، عظیمالشان، مؤدب، شاعر، دارای خط خوش و دارای خانهای بزرگ و مجلل در کوفه بود. وی در شعبان سال 706 ه. ق، وفات یافت. فرزندش، ابونصر ابراهیم جلالالدین، نقیب النقباء عراق بود و مادرش عزّالنساء، دختر سید بهاءالدین داوود، دخترعمویش بود که از وی، یک فرزند به نام عبدالمطلب دوم آورد که نقابت سادات مشهد غروی و نیز کوفه را برعهده داشت. او مدتی به خراسان رفت و سپس در سبزوار ساکن شد.[۴]
سیدعبدالرزاق کمّونه، ابوالقاسم علی بن عبدالمطلب دوم را سیدی متادب، شاعری عالیمقام و نقیب نجف اشرف میداند که نظارت بر کوفه را عهدهدار بود. میگویند که وی در سال 584 ه. ق، متولد شده است.[۵]
نقد دیدگاه عباس کاظم
گویا در نسبنامهای که عباس کاظم، به آن اشاره نموده، اشتباهی صورت گرفته است؛ زیرا در منابع انساب، اینطور ذکر شده است: ابوالقاسم علی بن عمیدالدین عبدالمطلب بن ابینصر ابراهیم بن ابیالحارث عبدالمطلب بن علی ابیالحسن النقیب ابن حسن النقیب بن علی بن محمد بن عدنان بن عبیدالله بن عمر المختار. وی، صاحب چهار فرزند، به نام‌های محمد شرفالدین، ابراهیم جلالالدین نقیب و زینالعابدین و برکه شرفالدین بوده است که گویا از این فرزندان، دو یا سه تن در این بقعه، مدفوناند. با این‌حال، میان خاندان وی، موسی نامی هم یافت شده است. با این‌حال، درباره اینکه این قبر متعلق به فرزندان وی باشد، بهجز دکتر عباس کاظم، نویسنده دیگری، چیزی ننوشته است.
پانویس
منابع
- سرّ السلسله العلويه، سهل بن عبدالله (ابونصر البخاري)، تحقيق: سيد محمدصادق بحرالعلوم، النجف، المكتبة الحيدرية، ١٣٨١ه. ق.
- عمدة الطالب في انساب آل ابي‌طالب، جمال‌الدين احمد بن علي الحسيني (ابن عنبة)، لجنة احياء تراث، بيروت، منشورات دارالكتب الحياة، بي‌تا.
- معجم المراقد والمزارات في العراق، ثامر عبدالحسن العامري، (لا م)، (لا ن)، (لا ت).
- سراج الأنساب، احمد بن محمد بن عبدالرحمان كياء گيلاني، قم، مكتبة آيةالله العظمي مرعشي نجفي، ١۴٠٩ه. ق.
- المعقّبون من آل ابي‌طالب، السيد مهدي الرجائي الموسوي، ط ١، قم، مؤسسة عاشوراء، ١۴٢٧ه. ق - ١٣٨۵ش.
- موارد الاتحاف في نقباء الاشراف، السيد عبدالرزاق كمّونة الحسيني، النجف، ١٣٨٨ه. ق - ١٩۶٨م.