ادب فنای مقربان

کتاب «ادب فنای مقربان» از جمله آثار شاخص و ارزشمند آیت الله عبد الله جوادی آملی(تولد:1312ش) و شرحی مبسوطی بر زیارت جامعه کبیره به زبان فارسی است که تا کنون ده جلد از آن به چاپ رسیده است.

ادب فنای مقربان

پدید آورندگان
نویسنده	عبدالله جوادی آملی
به کوشش	(تحقیق و نگارش) مرحوم محمد صفایی، قنبرعلی صمدی، احسان ابراهیمی...
محتوا
موضوع	شرح زیارت جامعه کبیره (امام شناسی)
سبک	شرح - تفسیر - نقد
زبان	فارسی
نشر
تعداد جلد	تا کنون 10 جلد به چاپ رسیده است.
قطع	وزیری
ناشر	اسراء
محل نشر	قم

درباره کتاب

مجموعه مجلدات ده گانه «ادب فنای مقربان» که مشتمل بر مطالب عمیق عقلی، قرآنی و روایی، پیرامون شرح و تفسیر فقرات زیارت شریف جامعه کبیره است، در نوع خود یک دایرة المعارف اسلامی در باب مباحث کلامی، به ویژه در حوزه امام شناسی محسوب می شود. در این اثر با بهره ‏گيري از آيات قرآنی و احاديث معصومين(ع) و نیز سخنان حکما و اندیشمندان اسلامی، اسرار و لطايف معنوي کلام امام هادی(ع) در زیارت جامعه کبیره، با دقت و تأمل عالمانه، به تفصیل شرح داده شده است. مطالب و محتویات کتاب توسط گروهی از محققین با مراجعه به متون و منابع اسلامی، آماده سازی و تدوین گردیده و پس از ملاحظه حضرت استاد آیت الله جوادی آملی و افزودن نکات و اشارات ایشان، به چاپ سپرده شده است.

ویژگی و محتوای کتاب

• از ويژگي های مهم اين كتاب، جامعيت مباحث مطرح شده در شرح فقرات این زیارت است كه آن را از ديگر شروح نوشته شده پیرامون زيارت جامعه كبيره، متمايز مي‏ سازد.
  
• از ديگر ویژگی های اين اثر، بیان مطالب کلی درباره حكمت و آثار زيارت در مقدمه کتاب است كه در آن حكمت و معناي زيارت از ديدگاه قرآن، حديث و فقه، تبیین گردیده و آثار و نتايج معنوي آن را بر شمرده است.
• خصوصیت دیگر کتاب فوق، آن است که علاوه بر بیان موضوعات مختلف امام‌شناسی مانند ضرورت امام(ع)، جایگاه امام(ع) و ویژگی‌های امام(ع)، به برخی از پرسش ها و اشکالات مطرح شده از سوی مخالفان، به صورت علمی و مستند پاسخ داده شده است.
  
• بهره‏ گيري از مهم‏ ترين منابع تفسیری، حدیثی، کلامی، فلسفی، عرفانی، ادبی و... از ديگر ويژگي ‏هاي اين كتاب شمرده می شود.

مباحث مطرح شده در کتاب

مجلدات منتشر شده از این اثر تاکنون به ده جلد رسیده است. به برخی از مهم ترین محورهای مورد بحث در هر جلد اشاره می شود:

• ادب فنای مقربان(جلد1):حکمت زیارت، سلام تحیتی الهی، مراد از بیت نبوت، معنای جایگاه رسالت، میزبانان ملایک، امتیاز انبیا بر دیگران، سرچشمه‌های رحمت، گنجینه‌های علم، همراهی علم و حلم، سفره‌داران کرامت، رهبران الهی جامعه، ولی‌نعمت‌های نظام هستی، پیشوایان نور، و….
• ادب فنای مقربان(جلد2):صاحبان عقل کامل، بهترین پناهگاه، میراث‌داران فضایل، الگوهای برتر، حجت‌های الهی، ریشهٴ برتری ائمه(ع)، معادن حکمت، عالمان اسرار، حاملان کتاب الهی، عالی‌ترین تحیّات، فراخوانان به سوی خدا، راهنمایان به رضایت پروردگار، بندگان خالص، ریشهٴ محبت، جایگاه توحید، آشکارکنندگان فرمان‌های الهی، جایگاه عبودیت.
• ادب فنای مقربان(جلد3):پیشوایان صالح، اقسام ولایت، مدافعان حمایتگر، هادیان به ذکر، فرمانروایان دینی، برگزیدگان الهی، مخزن علوم الهی، حجت‌های الهی، انوار هدایت، مظاهر برهان، شهادت راستین بر یگانگی خدا، آیین پایدار، عبودیت پایگاه رسالت، پیامد شهادت به کمالات، هدایت‌شدگان الهی، گسترهٴ معنای عصمت، پیشوایان کریم، نزدیک‌تر شدن به خدا، برکات تقوا، ایستادگی در برپایی حق و عدل، عاملان به ارادهٴ خدا، فوز عبودیت، گزینش عالمانه، آگاهی از غیب، رازداران هستی.
• ادب فنای مقربان(جلد4):تحلیل عقلی قدرت الهی، هدایت عزّت آفرین، جانشینان الهی، یاوران دین حق، مراتب سرّ، گنجینه‌های علم الهی، اُمنای حکمت، ترجمان وحی، پایه‌های یکتاپرستی، گواهی اعمال در معاد، عَلَم‌های طریق عبودیت.
• ادب فنای مقربان(جلد5):بر بلندای عصمت، محتوا و مفهوم آیهٴ تطهیر، عصمت و اختیار، بزرگدارندگان جلال الهی، تمجید کرم الهی، ملازمان یاد خدا، وفاداران به پیمان الهی، فرمانبرداران فروتن، ناصحان همیشگی، روشنگران راه رستگاری، فداکاری برای کسب رضای خدا، پیشگامان صبر.
• ادب فنای مقربان(جلد6):زیارت معصومان‌(ع)، برپا دارندگان نماز، تفاوت اقامهٴ نماز با خواندن آن، پرداخت کنندگان زکات، مقارنت نماز و زکات، نظارت همگانی(امر به معروف و نهی از منکر)، برترین جهادگران، پاسداران شریعت، صیرورت انسان یا سلوک معنوی، زیارت جامعه و توهم غلوّ، زمامداران حق، میراثداران کمالات انبیا(ع)، داوران پایانی، آیات الهی در اختیار ائمه(ع)، جایگاه عزیمت‌های الهی، اختیارداران نظام تکوین و تشریع.
• ادب فنای مقربان(جلد7):چیستی ولایت و عداوت الهی، روش‌ها و آسیب‌های ولایت‌مداری، ولایت و عداوت امامان(ع)، برکات ولایت امامان(ع)، مفهوم و حقیقت محبت، تلازم محبت الله با محبت معصومان(ع)، چیستی و اقسام اعتصام، پیوند اعتصام به اهل بیت(ع) با اعتصام خدا، چیستی و گونه‌های صراط، معنای شهید، مظلومیت و شهادت حضرت زهرا(س)، چیستی و گونه‌های شفاعت، شافعان، شبهات شفاعت، معنا و حقیقت رحمت.
• ادب فنای مقربان(جلد8):چیستی‌شناسی ممکنات، چگونگی دلالت آیه بر ذوالآیه، دلالت مظهر بر ظاهر متعالی، دلالت متحرک منفعل بر محرک فعال، گونه‌شناسی آیات عالم، چرایی اطلاق آیه بر اهل‌ بیت(ع)، آیت‌ بودن امامان معصوم(ع)، آیت الهی بودن حضرت زهرا(س)، علی(ع) آیت کبرای الاهی، آیت مُنتَظَر بودن حضرت حجت(عج)، راز مخزون بودن آیت کبری و... .
• ادب فنای مقربان(جلد9):واژه‌پژوهی، یگانگی و پاکی ارواح و نور و طینت امامان معصوم(ع)، جلوه‌های نور الهی، حضور نوری امامان در عرش، تابشگاه فرشی انوار عرشی، چیستی و چندگونگی منت، چیستی و چند‌گونگی جعل، چیستی و چندگونگی اذن الاهی، چیستی و چندگونگی رفعت، چیستی و چندگونگی ذکر الاهی، گونه‌های صلوات، چگونگی صلوات، چرایی صلوات، پیوند صلوات با ولایت امامان، برکات صلوات و دوستی امامان، اعتقاد ازلی به برتری امامان، و….
• ادب فنای مقربان(جلد10):ایمان به حقایق نهان و امور آشکار امامان(ع)، چیستی و معناشناسی تفویض، ضرورت تسلیم در برابر ائمه(ع)و مراتب آن، وجوب و فراگیر بودن تبعیت از امام(ع)، آمادگی برای یاری اهل بیت(ع)، فطری بودن تولّی و تبرّی، آمادگی برای نصرت اهلبیت(ع)، تلاش برای بسط ولایت اهلبیت(ع) با ظهور آخرین ولی معصوم(ع، همراهی و تبعیت از ایشان، رجعت اهلبیت(ع) و... از مهم ترین موضوعات مطرح شده در این جلد از کتاب است.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب کتابشناسی زیارت، رضا باقریان موحد بخش «ادب فنای مقربان» در صفحه 19و20 است.

• پایگاه بین المللی نشر اسراء:http://nashresra.ir/Product.aspx?PN=0&op=00104&Kind=P .