رباط ارسوفی
بنای تاریخی رباط ارسوفی (571ق)؛ یکی از کاروان‌سراهای شهر مکه بوده که توسط دو تن از خیرین به نام‌های عبدالله بن محمد الارسوفی و عبدالرحمان بن علی بیسانی در سال 571 هجری قمری، به جهت استفاده فقرا و در راه‌ماندگان؛ اعم از عرب و عجم، که با هر قصدی به زیارت مکه می‌آمدند، تاسیس گردید.
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | عفیف عبدالله بن محمد الارسوفی و عبدالرحمان بن علی بیسانی |
| تأسیس | در سال 571 هجری قمری |
| کاربری | اقامت فقرا و در راه‌ماندگان؛ اعم از عرب و عجم |
| مکان | شهر مکه |
| مشخصات | |
| وضعیت | غیرفعال |
امروزه در اثر طرح‌های بازسازی و نوسازی بافت شهر مکه، تمامی آثار این بنا از بین رفته است.
سازندگان بنا
دو تن بانی ساختمان این رباط بوده‌اند؛
1. عفیف عبدالله بن محمد الارسوفی (م. 593ق.)؛ که تاجری سوری‌الاصل و ثروتمند در مصر بود و به واسطه تعدد ابنیه خیریه‌ای که در مصر و حجاز ساخت، شهرت گسترده‌ای داشت. [۱] افزون بر نیمی از بنای رباط، که در سال 571 ساخته شد، ارسوفی مستقلاً مدرسه‌ای نیز در مکه تاسیس کرد.
2. بانی دوم رباط، شاعر برجسته، قاضی فاضل، عبدالرحمان بن علی بیسانی (م. 596ق.) بود که شهرتش را مدیون وزارت صلاح‌الدین ایوبی و منشی‌گری دربار ایوبیان بود. او نیز تاجری ثروتمند بود که کالاهای تجاری‌اش از هند به غرب مراکش می‌رفت. [۲]
موقعیت جغرافیایی
تقی‌الدین محمد بن احمد فاسی، تاریخ‌نگار مشهور درباره مکان این رباط در شهر مکه اطلاعاتی نیاورده است.
وقف‌نامه
فاسی متن وقف‌نامه بنا را گزارش نموده است. طبق این سند، که بر لوح سنگی سردر بنا حجاری شده بود، خدمات این رباط به تمام مردان فقیر و ابن‌السبیل؛ اعم از عرب و عجم، که با هر قصدی به زیارت مکه می‌آمدند، اختصاص داشته است.
در این سند نیز زنان صراحتاً از این خدمات محروم بودند. در نهایت اگر هریک از ساکنان قصد سفر به خارج از مکه را کرد و مسافتی بیش از حد ترخص شرعی شهر را پیمود، خود به خود جای اقامت وی به نیازمند دیگری سپرده خواهد شد. البته به محض بازگشت به شهر می‌تواند دوباره در رباط ساکن شود. [۳]
وضعیت کنونی
امروزه به غیر از آنچه در برخی منابع تاریخی آمده، هیچ نشان و مدرکی از آثار این رباط یافت نمی‌شود زیرا در اثر طرح‌های بازسازی و نوسازی بافت شهر مکه، تمامی آثار برجا مانده از این بنا توسط وهابیت از بین رفته است.
پانویس
- ↑ شفاء الغرام باخبار البلد الحرام، فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، ج1، ص526؛ العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین، فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، ج1، ص22.
- ↑ وفیات الأعیان، ابن خلکان، احمد بن محمد، ج3، ص162؛ طبقات الشافعیه الکبری، سُبکی، عبدالوهاب بن علی، ج4، ص253؛ شذرات الذهب، ابن عماد عکری، عبدالحی بن احمد، ج4، ص324.
- ↑ شفاء الغرام باخبار البلد الحرام، فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، ج1، ص536.
منابع
- شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، فاسی، تقی‌الدین محمد بن احمد، 1985م، بیروت.
- وفیات الأعیان، ابن خلکان، احمد بن محمد، 1968م، بیروت.
- طبقات الشافعیه الکبری، سُبکی، عبد الوهاب بن علی، بیروت.
- شذرات الذهب، ابن عماد عکری، عبدالحی بن احمد.
- العقد الثمین فی تاریخ البلد الأمین، فاسی، تقی‌الدین محمد بن احمد، 1959م، قاهره.