راقدون عند الحسین(ع) (کتاب)

راقدون عند الحسین(ع)، کتابی است به زبان عربی، نوشته سامی جواد کاظم، که در آن شرح حال نزدیک به ۷۰۰ تن از بزرگان دفن‌شده در محدوده حائر حسینی گردآوردی شده است. این کتاب در سال ١۴٣۴ق. به چاپ رسیده است.

راقدون عند الحسین(ع) (کتاب)

پدید آورندگان
نویسنده	سامی جواد کاظم المنذری
محتوا
موضوع	کربلا، آرامگاه‌ها کربلا، سرگذشتنامه علما، عراق
زبان	عربی
نشر
تعداد جلد	۱
تعداد صفحات	۴۸۴
قطع	وزیری
ناشر	شرکة‌ دبوق‌ للطبا‌عة‌
محل نشر	بیروت
تاریخ نشر	١۴٣۴ق.

مؤلف

سامی جواد کاظم المنذری الکاظمی(ت.۱۳۷۸ق)، نویسنده و روزنامه‌نگار عراقی، ساکن کربلا و زاده شهر کاظمین است. وی در «جامعة المصطفی العالمیة» و «الجامعة العالمیة للعلوم الإسلامیة» (لندن)، تحصیلات دینی را گذرانده و اکنون (۱۴۴۱ق)، سردبیر مجله الأحرار وابسته به العتبة الحسینیة‌ المقدسة و چند مجله دیگر در عراق است. او از شیخ جعفر الهادی، اجازه روایت دارد. برخی از آثار دیگر او عبارتند از: راقدون عند العباس(ع)، راقدون عند العسکریین(ع)، تراتیل سماویة و ام الامام السجاد(ع).

نویسنده، کتاب دیگری با نام «دفناء‌ العتبة‌ الحسینیة‌ المقدسة»، با اشتراک حمید مجید هدو، با موضوعی شبیه به موضوع کتاب حاضر تألیف کرده، که به گفته خودش دارای اشتباهاتی بوده و در کتاب راقدون عند الحسین(ع) اصلاح کرده است.

ساختار

کتاب راقدون عند الحسین(ع)، در موضوع اصلی، یعنی مدفونان در حائر حسینی، در چهار بخش، به شرح زیر تنظیم شده است:

• شهیدان کربلا
• عالمان، ادیبان و خطیبان
• بزرگان و پادشاهان
• خانواده‌ها

سرگذشت بیشتر عالمان، یک پاراگراف و گاهی چند سطر کوتاه است؛ در مواردی اندک یک صفحه و گاهی از یک صفحه گذر کرده است. سرگذشت‌ها در بیشتر موارد، همراه با تصاویری از آن‌ها است.

محتوا

کتاب راقدون عند الحسین(ع)، شرح حال نزدیک به ۷۰۰ تن از بزرگانی است که در محدوده حائر حسینی دفن شده‌اند. مبنای محدوده حائر حسینی در این کتاب، دیدگاه محمدباقر مجلسی است؛ او محدوده حائر را صحن شریف و حجره‌ها دانسته‌ است؛ خانه‌ها، مدرسه‌ها و مسجدهای دیوار به دیوار حرم که در طرح توسعه، بخشی از آن‌ها به حرم ملحق شده‌اند نیز، در این کتاب، در محدوده حائر شمرده شده و زندگی‌نامه دفن‌شدگان آن، بیان شده است.

مطالب این کتاب به ترتیب فهرست، عبارتند از:

• لماذا راقدون و لیس دفناء:

علت نامگذاری کتاب به «راقدون» و نه «دفناء».

• مفهوم الحائر الحسینی:

بررسی واژگانی و اصطلاحی حائر.

• حدود الحائر الحسینی:

بررسی چندین قول درباره محدوده حائر حسینی.

• الحرم الحسینی:

گسترده‌تر بودن محدوده حرم حسینی نسبت به حائر حسینی.

• مشهد الامام الحسین(ع):

پیشینه کوتاهی از ساخت قبَه و بنای روی قبر امام حسین(ع).

• تفاصیل الحائر الحسینی :

درباره درهای حرم، مساحت بخش‌های مختلف حرم، معرفی ایوان‌‌ها و رواق‌های حرم.

• المقابر المجودة فی الحائر:

فهرستی از مقبره‌های موجود در حائر، محلی به نام کشک‌خانه که اکنون اثری از آن نیست.

• الدفن فی کربلاء:

پیشینه دفن مردگان در کربلا.

• شهداء‌ واقعة‌ الطف:

به دو بخش تقسیم شده:

الشهداء‌ من بین هاشم: معرفی ١٧ تن از شهیدان هاشمى کربلا.

الشهداء‌ من غیر بنی هاشم: معرفی ٧١ تن از شهداى غیرهاشمى کربلا، به همراه ٢١ تن دیگر.

• اسماء شهداء ورد ذکرهم فی بعض المصادر:

فهرستی از نام شهیدان کربلا که سید محسن امین در اعیان الشیعه به دیگر شهیدان کربلا افزوده است.

• العلماء‌ و الادباء ‌و الخطباء:

٣٨۴ تن از عالمان، دانشمندان، شاعران و ادیبان.

• الوجهاء‌ و السلاطین:

١٠٧ تن از صاحب منصبان و پادشاهان.

• العوائل:

۱۲ خانواده معروف کربلا که در حائر حسینى مقبره خصوصى دارند.

• صور من کربلاء: تصاویری از عالمان، مسئولان دولتی، صورت قبر عالمان در حرم امام حسین(ع) و تصاویر برخی مدرسه‌ها.

در پایان، سه فهرست بر پایه تاریخ درگذشت عالمان دفن‌شده، بر پایه تاریخ درگذشت صاحب منصبان و پادشاهان و بر پایه لقب آنان آمده است.

منابع کتاب

برخی از منابع این کتاب عبارتند از: کتاب‌های «مدینة الحسین(ع)» نوشته سید محمدحسن کلیددار، «تاریخ مراقد الحسین(ع)» نوشته سلمان آل طعمه، «مشاهیر به خاک سپرده شده در کربلا» نوشته ابراهیم زنگنه، «أعلام کربلا» نوشته احمد حائری و تاریخ الحرکة العلمیة فی کربلاء نوشته نورالدین الشاهرودی است. نویسنده، از آثار خطی، پایگاه‌های مجازی و گفت‌وگو با کارشناسان و کهنسالان نیز بهره برده است.

ویژگی‌ها

• نخستین اثر، که در آن اسم و سرگذشت کوتاه همه دفن‌شدگان حائر حسینی گردآوردی شده است.
• جلوگیری از اشتباهات در کتاب‌های پیشین؛ از جمله، اشتباهات به سبب تشابه اسمی؛ برای نمونه «مشهد الحسین(ع)» که در کتاب‌های تاریخی، نامی مشترک بین حرم امام حسین(ع)، مقام رأس الحسین(ع) در حلب و برخی مقبره‌های دیگر است، سبب اشتباه برخی، در دفن‌شدگان حائر حسینی شده بود.

چاپ

این کتاب، در ۴٨۴ صفحه، با قطع وزیرى، توسط شرکة‌ دبوق‌ للطبا‌عة‌، در بیروت، در سال ١۴٣۴ق. به چاپ رسید.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله مدفونین حائر حسینی در «راقدون»، محمدحسین خوشنویس، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هجدهم، بهار 1393، ص179 است.

• پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران.
• دار الکتب و الوثائق العراقیة ببغداد.
• معجم المقالات الحسینیة، محمدصادق محمد الکرباسی، المرکز الحسینی للدراسات، لندن، ۱۴۳۸ق، ۲۰۱۶م.
• https://www.worldcat.org