واژه‌شناسی

کشیک واژه‌ای ترکی به معنای پاسبانی، نگهبانی،[۱] پاسبان، نگهبان،[۲] نوبت پاسبانی،[۳] نوبت‌دار و وظیفه مراقبت در کارهای لشکری در مدتی محدود از شب یا روز (قراولی) است. به رئیس نگهبانان در وقت نگهبانی، سرکشیک گفته شده است. در دوره صفویه، به پاسبان، کشیک آقاسی گفته می‌شد. به رئیس کشیکچی‌ها، کشیک آقاسی باشی می‌گفتند.[۴]

در مکان‌های زیارتی

به نگهبانی و مراقبت از حرم‌ها و مكان‌هاى زيارتى كشيك گفته شده، كه كار بخشى از خادمان زيارتگاه‌هاست و نوبتى انجام می‌شود. به زمان و مكان معين شده‌اى كه خادمان حرم در آن جا خدمت مى‌كنند نيز كشيك گفته شده و به جایی كه كشيك‌چيان در آن اقامت و استراحت مى‌كنند، كشيك‌خانه گفته مى‌شود.

تحويل كشيك به نگهبانان بعدى، آيين خاصى دارد. آیین تحویل کشیک، یکی از مراسم‌هایی است که در آستان رضوى، هر صبح، ساعتى پس از طلوع آفتاب و پس از مراسم صبحگاهى برگزار می‌شود. اين آيين. با تمام شدن زمان كشيك پیشین و رسيدن نوبت كشيك بعدى، انجام مى‌شود. خادمان، دربانان و فراشانِ دو كشيك، با احترام و خضوع، روبه روى يكديگر در دو صف مى‌ايستند و پس از خطبه اى در ستايش خداوند و ثناى ائمه (عليهم السلام) و ياد حضرت امام رضا (ع) و امام زمان (عج) ، خدام، سجدۀ شكر مى‌كنند و افراد دو نبوت كشيك، با هم مصافحه مى‌كنند.[۵]


در پادگان‌ها و سربازخانه‌ها هم، كشيك‌خانه وجود دارد.[۵]

پانوشت

  1. فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه کشیک.
  2. لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه کشیک، به نقل از ناظم الاطباء.
  3. لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه کشیک، به نقل از آنندارج.
  4. لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه کشیک.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ فرهنگ نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۸، ص34.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله فرهنگ نامه زیارت، جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هجدهم، بهار 1393، ص34 است.