مضجع
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Abbasahmadi1363 در تاریخ ۳۰ آبان ۱۳۹۸ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
مَضْجَع،
واژه‌شناسی
واژه‌ای عربی، اسم مکان، جمع آن مضاجع[۱] و به معنای جای خواب،[۲] جایی که پهلو بر زمین گذاشته شود[۳] و محل دراز کشیدن[۴] آمده است. در قرآن سه بار واژه مضاجع، به کار رفته، که در دو مورد به معنای خوابگاه آمده است.[۵] برخی، مورد دیگر را نیز، به معنای خوابگاه،[۶] برخی آرمگاه[۷] و پاره‌ای قتلگاه[۴] دانسته‌اند.
معرفی
مضجع، به معناى قبر و آرامگاه نیز به کار رفته است؛[۸] زیرا «ضجع» به معنای خوابیدن به پهلو بوده[۹] و مرده را نیز در قبر به پهلو می‌خوابانند؛ از این رو، به آن مرده، «ضجيع» و به قبر و مرقدش «مضجع» گفته شده است. برای نمونه، وقتى درباره كسى عبارت «نَوّر اللهُ مضجَعه» گفته می‌شود، يعنى خدا، قبر او را پر از نور كند. بر روى سنگ قبر برخی از عالمان، پیش از نام، واژگان «مضجع شريف» نگاشته شده است.[۸]
در روایات
مضجع در روایات بسیاری، به معنای جای خواب[۱۰] و گاهی به معنای مدفن[۱۱] به کار رفته است. بر پایه روایتی، امام علی(ع)، حضرت محمد(ص) را در مضجع پیامبر، یعنی محل خوابش دفن کرد.[۱۲] در برخی موارد، از قبر معصومان(ع)، با عنوان مضجع یاد شده است.[۱۳] برای نمونه، امام باقر(ع)، از قبر امام حسین(ع)، با واژه مضجع یاد کرده است.[۱۴] در زيارت امام على(ع)، پس از سلام به او، به حضرت آدم(ع) و حضرت نوح(ع)، به عنوان دو ضجیعِ وی سلام داده شده است.[یادداشت ۱] این دو پيامبر، در كنار قبر او دفن شده[۱۵] و ضجيع در این جا، به معناى مدفون آمده است.[۸]
جستارهای وابسته
پانوشت
- ↑ لسان العرب، ج8، ص219؛ المصباح المنير، ج2، ص358؛ قاموس قرآن، ج4، ص172.
- ↑ جمهرة اللغة، ج2، ص635؛ مقدمة الأدب، ص201.
- ↑ المصباح المنير، ج2، ص358.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ قاموس قرآن، ج4، ص172.
- ↑ سوره نساء، آیه ۳۴؛ سوره سجده، آیه ۱۶.
- ↑ ترجمه قرآن انصاریان، ص۷۰.
- ↑ ترجمه قرآن مکارم، ص۷۰.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ فرهنگ نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۱، ص91.
- ↑ الصحاح، ج3، ص1248؛ معجم مقاييس اللغه، ج3، ص390.
- ↑ كافي، ج5، ص362 و ج4، ص449 ، ۴۵۱، ۴۵۷، ۴۵۸، ۴۶۱، ۵۳۰، ۵۳۹ و ج۱۵، ص۴۴۶؛
- ↑ نهج البلاغه، ص492. (حکمت۱۳۱)
- ↑ الجعفريات، ص213.
- ↑ الغارات، ج2، ص849.
- ↑ الهداية الكبرى، ص202.
- ↑ فرحة الغري، ص49 (درباره ضجیع بودن حضرت نوح)؛ الغارات، ج2، ص853 (درباره ضجیع بودن هر دو پیامبر).
- ↑ السلام عليك و علي ضجيعَيك آدمَ و نوحٍ.
منابع
الهداية الكبرى، حسين بن حمدان، بيروت، 1419ق.
ترجمه قرآن، حسین انصاریان، اسوه، قم، ۱۳۸۳ش.
ترجمه قرآن، ناصر مکارم شیرازی، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، قم، ۱۳۷۳ش.
الجعفريات (الأشعثيات)، محمد بن محمد بن اشعث، مكتبة النينوى الحديثة، تهران، بى‌تا.
جمهرة اللغة، محمد بن حسن ابن دريد، دار العلم للملايين، بيروت، 1988م.
الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربية، اسماعيل بن حماد جوهرى، دار العلم للملايين، بيروت، 1376ق.
عبد الكريم بن احمد بن طاووس، فرحة الغري في تعيين قبر أمير المؤمنين عليّ بن أبي طالب(ع) في النجف، قم، بى تا.
الغارات، ابراهيم بن محمد بن سعيد بن هلال ثقفى، تحقیق و تصحیح جلال الدين محدث، انجمن آثار ملى، تهران، 1395ق.
قاموس قرآن، على اكبر قرشى، دار الكتب الاسلاميه، تهران، 1371ش.
قرب الإسناد، عبد الله بن جعفرحميرى، تحقیق و تصحیح مؤسسة آل البيت(ع)، مؤسسة آل البيت(ع)، قم، 1413ق.
كلينى، محمد بن يعقوب، دارالحدیث، قم، 1429ق.
لسان العرب، محمد بن مكرم ابن منظور، دار صادر، بيروت، 1414ق.
المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى، احمد بن محمد فيومى، موسسه دار الهجرة، قم، 1414ق.
معجم مقاييس اللغة، احمد بن فارس، مكتب الاعلام الاسلامي، قم، 1404ق.
مقدمة الأدب، محمود بن عمر زمخشرى، موسسه مطالعات اسلامي دانشگاه تهران، تهران، 1386ش.
نهج البلاغة، محمد بن حسين شريف الرضي، صبحي صالح، هجرت، قم، 1414ق.