مقام
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Abbasahmadi1363 در تاریخ ۱ آذر ۱۳۹۸ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
مقام،
واژه‌شناسی
مقام، واژه‌ای عربی،
ايستادن و محلّ ايستادن و قيام، توقّفگاه، جايگاه، جاى اقامت، خانه و مسكن، رتبه و منزلت و درجه.
كتاب العين، ج5، ص232
المَقَامُ: موضع القدمين، و المُقَامُ و المُقَامَةُ: الموضع الذي تقيم فيه.
فراهيدى، خليل بن احمد، كتاب العين، 9جلد، نشر هجرت - قم، چاپ: دوم، 1409 ه.ق.
المحيط في اللغة، ج6، ص58
و المَقَامُ: مَوْضِعُ القَدَمَيْنِ.
و أقَمْتُ في المَكانِ مُقَاماً و إقامَةً.
و المُقَامُ و المُقَامَةُ: المَوْضِعُ الذي تُقِيْمُ فيه.
صاحب، اسماعيل بن عباد، المحيط فى اللغة، 11جلد، عالم الكتب - بيروت، چاپ: اول، 1414 ه.ق.
الصحاح، ج5، ص2017
و أمَّا المَقَامُ و المُقَام فقد يكون كلُّ واحدٍ منهمَا بمعنى الإقَامةِ، و قد يكون بمعنى موضع القِيَام
جوهرى، اسماعيل بن حماد، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربية، 6جلد، دار العلم للملايين - بيروت، چاپ: اول، 1376 ه.ق.
الفروق في اللغة، ص303
و المقام بالفتح مصدر قام يقوم مقاما و المقام أيضا موضع القيام.
عسكرى، حسن بن عبدالله، الفروق فى اللغة، 1جلد، دار الافاق الجديدة - بيروت، چاپ: اول، 1400 ه.ق.
مفردات ألفاظ القرآن، ص691
و الْمَقَامُ يكون مصدرا، و اسم مكان القيام، و زمانه. نحو: إِنْ كانَ كَبُرَ عَلَيْكُمْ مَقامِي وَ تَذْكِيرِي [يونس/ 71]، ذلِكَ لِمَنْ
______________________________
(1) و هي قراءة ابن عامر. الإتحاف ص 203.
(2) و هي قراءة ابن عامر و عاصم و حمزة و الكسائي و خلف. الإتحاف ص 220.
(3) لحم زيم: متعضّل ليس بمجتمع في مكان فيبدن. اللسان (زيم).
مفردات ألفاظ القرآن، ص: 692
خافَ مَقامِي وَ خافَ وَعِيدِ [إبراهيم/ 14]، وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ [الرحمن/ 46]، وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِيمَ مُصَلًّى [البقرة/ 125]، فِيهِ آياتٌ بَيِّناتٌ مَقامُ إِبْراهِيمَ [آل عمران/ 97]، و قوله: وَ زُرُوعٍ وَ مَقامٍ كَرِيمٍ [الدخان/ 26]، إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي مَقامٍ أَمِينٍ [الدخان/ 51]، خَيْرٌ مَقاماً وَ أَحْسَنُ نَدِيًّا [مريم/ 73]، و قال: وَ ما مِنَّا إِلَّا لَهُ مَقامٌ مَعْلُومٌ [الصافات/ 164]، و قال: أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ تَقُومَ مِنْ مَقامِكَ [النمل/ 39] قال الأخفش: في قوله قَبْلَ أَنْ تَقُومَ مِنْ مَقامِكَ [النمل/ 39]:
راغب اصفهانى، حسين بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، 1جلد، دار القلم - بيروت، چاپ: اول، 1412 ه.ق.
المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى، ج2، ص520
َ وَ اسْمُ الْمَوْضِعِ (المَقَامُ) بِالْفَتْح
فيومى، احمد بن محمد، المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى، 2جلد، موسسه دار الهجرة - قم، چاپ: دوم، 1414 ه.ق.
در زیارتگاه‌ها
در زيارتگاه‌ها، گاهى جاى خاصّى كه يكى از معصومين يا پيامبران و اولياى الهى در آن‌جا حضور يافته، يا عبادت كرده يا اقامت داشته‌اند، يا به گونه‌اى به آنان مرتبط است، «مقام» ناميده مى‌شود؛ مثل مقام خضر در مسجد اموى دمشق، مقام صاحب‌الزّمان در كربلا و مقام امام صادق (عليه السلام) در مسجد كوفه. حتى به مسجد بُراثا به سبب حضور امام على (عليه السلام) در آن، «مقام الامام على (عليه السلام) » نيز گفته مى‌شود.
در مسجدالحرام، سنگى درون يك محفظۀ شيشه‌اى است كه بر آن جاى پاى حضرت ابراهيم (عليه السلام) هنگام بناى كعبه و بالا بردن ديوار آن، نقش بسته است. در قرآن كريم هم از مكه و كعبه ياد شده و از نشانه‌هاى روشنى كه در مسجدالحرام است؛ از جمله مقام ابراهيم: ( فِيهِ آيٰاتٌ بَيِّنٰاتٌ مَقٰامُ إِبْرٰاهِيمَ ).[۱] نيز توصيۀ خداوند است كه در كنار مقام ابراهيم نماز بخوانيد: ( وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقٰامِ إِبْرٰاهِيمَ مُصَلًّى )[۲] اصطلاح «قدمگاه» هم به همين نكته مربوط مى‌شود كه در بسيارى جاها نزد مردم شهرت دارد و به قداست آن معتقدند.
مقام، يك معناى مصطلح عرفانى هم دارد كه اشاره به درجات سير و سلوك و مراحل مختلف عرفان و تصوّف است؛ همچون: مقام رضا، مقام فنا، مقام شكر، مقام جمع و... كه به اين مراحل «مقامات» هم گفته مى‌شود.