مقتل

محل قتل و كشته شدن؛ قتلگاه؛ مكانى در حرم سيدالشهداء (عليه السلام) كه جايگاه شهادت آن حضرت در روز عاشورا بود. پس از انتقال بدن مطهرش به محلّ فعلى ضريح، آن محلّ به عنوان جاى كشته شدن حضرتش مشخص گشته و ضريح گونه‌اى دارد و زيارت مى‌شود.

مقتل به معناى قتل هم هست. امام حسين (عليه السلام) در كربلا به كسى از سپاه دشمن كه سابقۀ خوبى داشت و دوست نداشت در آن ظلم شريك باشد، فرمود: «از اين مكان بگريز و دور شور تا مقتل ما را نبينى. به خدا قسم هيچ كس نيست كه امروز شاهد مقتل (كشته شدن) ما باشد، ولى ما را يارى نكند، مگر آن‌كه به دوزخ رود.» همين تعبير از زبان پيامبر نيز در پيش‌گويى از شهادت امام حسين (عليه السلام) آمده است. و رسيدن خبر مقتل امام حسين (عليه السلام) به مدينه نيز در منابع ديده مى‌شود.

امام حسين (عليه السلام) وقتى وارد سرزمين كربلا شد، از آن سرزمين به عنوان «مقتل مردان ما و محل ريخته شدن خون‌هاى ما» ياد كرد: «هيهنا مناخ ركابنا و محطّ رحالِنا و مقتل رجالِنا و مَسفك دمائنا».

به كتاب‌هايى كه وقايع عاشورا و كربلا و كيفيت شهادت امام حسين (عليه السلام) را نوشته‌اند نيز «مقتل» گفته مى‌شود و آثارى چون مقتل خوارزمى، مقتل ابى‌مخنف، مقتل مقرّم و... از اين نمونه است و مقتل‌نگارى، عرصه‌اى وسيع است. مقتل‌خوانى نيز روضه و مرثيه‌خوانى از روى كتاب‌هاى مقتل و نقل آن حوادث است. حتى در حديثى آمده است كه اميرالمؤمنين (عليه السلام)

ماجراى مظلوميت و شهادت اهل‌بيت را از روى صحيفه‌اى كه به املاى حضرت رسول(صلى الله عليه و آله) و نگارش حضرت على (عليه السلام) بود، براى ابن عباس مى‌خواند و چون ماجراى شهادت اباعبدالله و نام قاتلش را از روى آن صحيفه خواند، بسيار گريست: «فلمّا قرء مقتل الحسين (عليه السلام) وَ مَن يقتُله اكثر البكاء...».

«مقاتل شهدا» به مزاراتى كه محل شهادت اولياى الهى است، گفته شده است. در حديثى از امام صادق (عليه السلام) آمده است كه خداوند از همۀ زمين‌ها شش مكان را برگزيده است كه يكى از آنها «مقاتل الشهداء» است.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله فرهنگ نامه زیارت، جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و یکم، زمستان ۱۳۹۳، ص۹۳ است.