نهر سلیمانی

نهر سلیمانی یا نهر حسینی یا نهر الحسینیه،

موقعیت

نهر سلیمانی یا نهر حسینی یا نهر الحسینیه، از رود فرات، در عراق، در نزدیکی شهرک مسیب گرفته شده و به «ناحیة الحسینیة»، یکی از مناطق کربلا می‌رود. میرزا ابوطالب (م.۱۲۲۱ق.) سفرنامه نویس، این نهر را در عرض نهر هندی دانسته‌ و دریچه اصلی آن را منتهی به هور سلطانیه، که در شرق کربلا قرار دارد، معرفی کرده است. به گفته وی، از شاخه فرعی آن، برای آبرسانی به خانه‌ها و زمین‌های دورتادور شهر از سه جهت استفاده می‌شود. این نهر، به سمت شمال و غرب، سپس به سمت جنوب تغییر مسیر داده و به سوی شرق رفته تا این که به هور سلطانیه متصل می‌شود. تشخیص مکان دهانه اصلی نهر حسینی، مشکل است؛ زیرا پس از ساخت سد هندی بر رود فرات، مجرای این رود، تغییر کرده است. به گمانِ برخی، دهانه نهر حسینی، نزدیک دهانه نهر قدیمی نینوا بوده باشد.

نام

بر پایه برخی مدارک قدیمی، به این نهر، نهر شریف سلیمانی گفته می‌شد. میرزا ابوطالب خان، در سفرنامه مسیر طالبی، در سال ۱۲۱۷ق. این نهر را، مشهور به نهر حسینی دانسته است. امروزه به آن، نهر الحسینیة گفته می‌شود.

پیشینه

سليمان قانوني عثماني، در آغاز سال ۹۴۱ق، در اوائل پادشاهي شاه طهماسب اول، وارد عراق شده و در 28 جمادي‌الاول 941ق، براي زيارت، به کربلا رفته و دستور داد نهر بزرگي از فرات گرفته شده و به کربلا کشيده شود. حفر این نهر، باعث حاصلخیزی زمین‌های اطراف آن و تأمین آب شرب بسیاری از ساکنان آن منطقه شد. گاهی تندبادها، کف نهر را از سنگ، کلوخ و ریگ پر می‌کرد که با زحمت زیاد لایروبی می‌شد.

به گفته برخی تاریخ‌نگاران، مهندسان این نهر، سطح آب فرات و ارتفاع زمین کربلا را طوری تنظیم کرده‌اند که آب به کربلا برسد؛ زیرا زمین کربلا بالاتر از سطح فرات است. برخی جریان آب را به سمت کربلا، معجزه‌ای از امام حسین(ع) دانسته‌اند و برخی مهندسان، از دیدن این نهر تعجب کرده و سازندگان آن را تحسین کرده‌اند.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله نهرهای کربلا در منابع تاریخی، سید عبدالحسن کلیدار، ترجمه محمدحسین خوشنویس، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و هشتم، پاییز ۱۳۹۵، ص۸۹ است.

• بغیة النبلاء فی تاریخ کربلا، عبدالحسین الکیدار آل طعمة، تحقیق سید عادل عبدالصالح الکیدار، مراجعة و تعلیق عبد الامیر عزیز القریشی، طارق نافع الحمدانی، توسط الامانة العامة للعتبة الحسینیة المقدسة، مرکز کربلاء للدراسات، ۱۴۳۵ق.
• ساعة فی سد الهندیة، مجلة لغة العرب، السنةالسادسة، الجزء ۲، صفر ۱۳۴۷ق.
• .گلشن خلفا، مرتضی نظمي‌زاده، مطبعة الادب، نجف، 1971م.
• مرکز کربلاء‌ للدراسات و البحوث، العتبة الحسینیة‌ المقدسة.