کوه‌های جماوات

نام

کوه‌های جماوات، به نام‌های «جَمّاء تُضارع»، «جماء عاقر» یا «عاقل» و «جماء اُمّ خالد» نامگذاری شده‌اند.

واژه جماوات، جمع جمّاء بوده و به معنای عمارت یا دژی است که کنگره نداشته باشد. عبارت «شاة جماء»، به معنای گوسفند بی‌شاخ، از همین معنا گرفته شده است. به باور برخی، علت نامگذاری این کوه‌ها، شباهتشان به گوسفند بدون شاخ، به دلیل کوتاه بودن این کوه‌ها است.

مکان و ویژگی

کوه‌های جماوات، در غرب مدینه و در امتداد وادی عقیق قرار گرفته‌اند. این کوه‌ها،‌ شامل سه کوه کوچک هستند، که نزدیک یکدیگر و در کنار هم قرار گرفته‌اند.

‌کوه‌های سه‌گانه

جماء تضارع

کسی که از راه بدر، به سمت مکه حرکت کند، در سمت راست او جَمّاء تُضارع و در سمت چپ وی چاه عروه قرار دارد. فاصله این کوه، از حرم شریف نبوی(ع) چهار و نیم کیلومتر است.

شکل تقریبی این کوه مانند مستطیل بوده، طول آن چهار کیلومتر و عرض آن، از یک کیلومتر تا یک کیلومتر و هفتصد متر است.

جماء‌ ام خالد

جَمّاء‌ امّ خالد، به وسطی نیز نامیده شده؛ زیرا میان «جماء‌ تضارع» و «جماء عاقر» قرار دارد. «جماء‌ ام خالد» چسبیده به جماء‌ تضارع بوده و با حرم شریف نبوی(ص) شش کیلومتر فاصله دارد.

گفته شده سده‌ها پیش، بالای این کوه، قبری پیدا شده که مساحت آن ۴۰ ذراع بوده است. سنگ‌نوشته‌ای روی آن قبر بوده که امروزه از میان رفته است. ممکن است به مرور زمان از میان رفته باشد. به باور برخی، اهل یمن این سنگ‌نوشته را خوانده‌اند؛ از این رو، برخی احتمال داده‌اند وقتی برای خوانده شدن فرستاده شده، دیگر برگشت داده نشده است. درباره نوشته روی سنگ اختلاف است.

جماء عاقر

جَمّاء‌ عاقر، به نام‌های «العاقر» و «العاقل» نیز خوانده شده است.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله بررسی جغرافیای طبیعی مدینه یحیی جهانگیری و علی اصغر کریم خانی، فصلنامه میقات حج، دوره ۲۶، ش۱۰۳، بهار ۱۳۹۷، ص۷۹–۱۰ است.

• الاماکن و ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الامکنه، محمد بن موسی حازمی، بی‌نا، بی جا، ‌اول، بی تا.
• الامکنه و المیاه و الجبال و الآثار، نصر بن عبدالله اسکندری، مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیه، ریاض،‌ ۱۴۲۵ق.‏
• البلدان (ابن الفقیه)، ابوبکر احمد بن همدانی (ابن فقیه)، 1416ق.
• تاریخ المدینة المنوره،‌ عمر بن شبه، دار الفکر،‌ قم، ۱۴۱۰ق.
• الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، محمدامین شنطیقی، مؤسسه علوم قرآن، بیروت.
• المدینه بین الماضی و الحاضر، ابراهیم عیاشی، نشر المکتبة العلمیه، مدینه،۱۹۷۲م.
• المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة، محمد محمد حسن شراب، دار الشاميه-دار القلم، بيروت-دمشق، 1411ق.
• معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، دار المکتبة الهلال، بیروت ۱۴۱۹ق.
• المغانم المطابه فی معالم طابه، مجدالدین فیروز آبادی، مرکز بحوث و دراسات المدینة المنوره، مدینه، ۲۰۰۲م.
• وفاء الوفا بأخبار دارالمصطفی، علی سمهودی،‌ دار الکتب العلمیه، بیروت، ۲۰۰۶م.