جماء تضارع
جَمّاء تُضارُع، یکی از کوه‌های سه‌گانه جماوات است که در غرب مدینه و در وادی عقیق قرار گرفته‌اند. جماء تضارع، در چهار و نیم کیلومتری حرم شریف نبوی(ص) بوده و شامل دو کوه بزرگ است که بین آنها دره بزرگی قرار دارد. در دوره ، قصرهای بسیاری بر این کوه ساخته شده است.
نام
ضبط این کوه را جَمّاء تُضارُع دانسته‌اند. به آن تُضارِع و تَضارُع بر وزن تفاعل نیز گفته‌اند. به گفته برخی، مردم مدینه آن را به کوه غرابه می‌شناخته‌اند.[۱]
یکی از کوه‌های جماوات
جَمّاء تُضارع، یکی از کوه‌های سه‌گانه جماوات است.[۲] این کوه‌ها، شامل سه کوه کوچک و نزدیک به هم بوده که در غرب مدینه و در وادی عقیق قرار گرفته‌اند.[۳]
مکان
کسی که از راه بدر،[یادداشت ۱] به سمت مکه حرکت کند، در سمت راست او جَمّاء تُضارع و در سمت چپ وی چاه عروه قرار دارد.[۲] فاصله این کوه، از حرم شریف نبوی(ع) چهار و نیم کیلومتر است.[۴] در جنوب غربی این کوه، کوه کوچکی به نام کوه «المکیمن» قرار دارد.[۵]
ویژگی
جماء تضارع به شکل دو کوه بزرگ است و بین آنها دره بزرگی قرار دارد، که به آن «شعب تضارع» می‌گویند. شکل تقریبی این کوه مانند مستطیل بوده، طول آن چهار کیلومتر و عرض آن، از یک کیلومتر تا یک کیلومتر و هفتصد متر است.[۶]
در تاریخ
در دوره اموی، قصرهای بسیاری بر این کوه ساخته شد. برخی از آنها عبارتند از: قصر طاهر بن یحیی، قصر عبدالله بن ابی‌بکر بن عمرو بن عثمان بن عفان، قصر عاصم بن عمرو بن عثمان بن عفان.[۷]
عاصم بن عمرو بن عمر بن عثمان بن عفان، پشت قصر خود، در یکی از دره‌های این کوه، با سنگ‌های بزرگ سدّی ساخت. این سد، برای ذخیره و تهیه آب برای قصر دانسته‌اند، زیرا از چاه‌ها و آب وادی دور بوده است.[۵]
پانوشت
- ↑ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج۱، ص۳۸۲.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ البلدان (ابن الفقیه)، ص82، معجم البلدان، ج2، ص75؛ وفاء الوفا بأخبار دارالمصطفی، ج3، ص193.
- ↑ الاماکن و ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الامکنه، ص 65؛ الامکنه و المیاه و الجبال و الآثار، ج1، ص304.
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج1، ص385.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، ص۳۲۸.
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج1، ص385.
- ↑ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج۱، ص۳۸۷.
- ↑ راه بدر، از باب العنبریه و سپس وادی عروه می‌گذرد.
منابع
- الاماکن و ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الامکنه، محمد بن موسی حازمی، بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا. الامکنه و المیاه و الجبال و الآثار، نصر بن عبدالله اسکندری، مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیه، ریاض، ۱۴۲۵ق.
- تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، احمد یاسین احمد خیاری، عامه، عربستان، ۱۴۱۹ق.
- معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، دار المکتبة الهلال، بیروت ۱۴۱۹ق.
- معجم البلدان، یاقوت حموی، دار صادر، بیروت، ۱۹۹۵م.
- وفاء الوفا بأخبار دارالمصطفی، علی سمهودی، دار الکتب العلمیه، بیروت، ۲۰۰۶م.