وادی قناة
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Abbasahmadi1363 در تاریخ ۱۲ دی ۱۳۹۸ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
واژه‌شناسی
وادی، واژه‌ای عربی، به معنای شکاف میان کوه‌ها، زمین‌های بلند و تپه‌ها است که مسیر عبور سیل است.[۱] به باور برخی، «وادی» بستر ریزش آبی است که از سیل به وجود آمده؛ از این رو، به درّه نیز وادی گفته‌اند.[۲] ریشه وادی، «و، د، ی» به معنای روان شدن است.[۳] جمع وادی، «اودیة» بوده[۴] و در آیه فَسالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِها[یادداشت ۱][۵] به کار رفته است.
برخی، برای برابرِ فارسی وادی، واژگان «رود فصلی»[۶] و «رود-دره فصلی» را به کار برده‌اند.[۷] واژه‌هایی مانند آبراهه،[یادداشت ۲][۸] مَسیل،[۹] آبکند و کال،[۱۰] دیگر واژه‌های مترادف «وادی» در زبان فارسی است.
واژه «قناة»، به معنای کندن چندین چاه و وصل کردن آنها به یکدیگر است؛ به طوری که پس از جریان آب در این چاه‌ها، آب به سطح زمین می‌رسد.[۱۱]
نام
وادی قناة، میان مردم مدینه به «سیل سیدنا حمزة بن عبدالمطّلب» معروف است. علت نامگذاری آن، گذر کردن این وادی از جنوب قبر حمزة بن عبدالمطلب، عموی حضرت محمد(ص) است.[۱۲]
مکان
تاريخ المدينة المنورة، ابن شبه ؛ ج1 ؛ ص172
و سيل وادي قناة، يأتي من وجّ.
ابن شبه نميرى، عمر بن شبه، تاريخ المدينة المنورة، 4جلد، دار الفكر - قم، چاپ: اول، 1410 ه.ق.
تاريخ المدينة المنورة، ابن شبه ؛ ج1 ؛ ص172
و أما ملتقى سيول هذه الأدية و مجتمعها، فإنها تجتمع بزغابة، و هو طرف وادي إضم
ابن شبه نميرى، عمر بن شبه، تاريخ المدينة المنورة، 4جلد، دار الفكر - قم، چاپ: اول، 1410 ه.ق.
تاريخ مدينه منوره، ابن شبه/ ترجمه حسين صابرى ؛ ص171
اما سيل وادى قناة از «وجّ» مىآيد.
ابن شبه نميرى، عمر بن شبه، تاريخ مدينه منوره/ترجمه، 1جلد، نشر مشعر - تهران، چاپ: اول، 1380 ه.ش.
تاريخ مدينه منوره، ابن شبه/ ترجمه حسين صابرى ؛ ص171
سيلهايى كه از وادىهاى پيشگفته مىآيد در زغابه جمع مىشود. زغابه در انتهاى وادى اضم است
ابن شبه نميرى، عمر بن شبه، تاريخ مدينه منوره/ترجمه، 1جلد، نشر مشعر - تهران، چاپ: اول، 1380 ه.ش.
تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا ؛ ص35
أطم الأرق لأهل والج مما يلي وادي قناة المجاور لسيدنا حمزة سيد الشهداء رضي الله تعالى عنه.
خيارى، احمد ياسين احمد، تاريخ معالم المدينه المنوره قديما و حديثا، 1جلد، عامه - عربستان، چاپ: اول، 1419 ه.ق.
تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا ؛ ص293
هذا الوادي نزله تبع ملك حمير، فلما شخص منه قال: هذه قناة الأرض، فسمي به، و يسمى بوادي شظاة أيضا. و في القاموس أنه عند المدينة يسمى قناة، و من أعلى منها عند سد نار الحرة يسمى شظاة.
و قال ابن شبة: وادي قناة يأتي من وجه الطائف. و قال المدائني:
قناة واد يأتي من الطائف و يصب في الأرحضية و قرقرة الكدر، ثم يأتي بئر معاوية، ثم يمر على طرف القدوم في أصل قبور الشهداء بأحد، ثم ينتهي إلى مجمع السيول بزغابة.
خيارى، احمد ياسين احمد، تاريخ معالم المدينه المنوره قديما و حديثا، 1جلد، عامه - عربستان، چاپ: اول، 1419 ه.ق.
ویژگی
وادی قناة، یکی از مهم‌ترین و بزرگترین وادی‌های مدینه شمرده شده است.[۱۱]
در تاریخ
الرحلة الورثيلانية ؛ ج2 ؛ ص608
و هذا الوادي هو الذي ورد في الصحيح في استسقائه صلى اللّه عليه و سلم أنه سال شهرا و أهل المدينة يخرجون إلى موضع أعلاه
الرحلة الورثيلانية، ج2، ص: 609
من ناحية المشرق وراء الحرة فيقيمون فيه الأسبوع و أكثر.
ورثيلانى، حسين بن محمد، الرحلة الورثيلانية الموسومة بنزهة الانظار فى فضل علم التاريخ و الاخبار، 2جلد، مكتبة الثقافة الدينية - قاهره، چاپ: اول، 1429 ه.ق.
پانوشت
- ↑ كتاب العين، ج8، ص98؛ لسان العرب، ج15، ص384.
- ↑ مفردات ألفاظ القرآن، ص862؛ ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ج4، ص436.
- ↑ تهذيب اللغة، ج14، ص163؛ المصباح المنير، ج2، ص654.
- ↑ كتاب العين، ج8، ص98.
- ↑ سوره رعد، آیه 17.
- ↑ رویکردهای زیبایی‌شناسی شهری برای کناره رود فصلی، ص۲.
- ↑ اصول و معیارهای طراحی ساماندهی رود-دره‌های فصلی؛ مجله مدیریت شهری، ش۳۳، ص۲۵۹.
- ↑ فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه «آبراهه».
- ↑ فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، ذیل واژه «وادی».
- ↑ فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، ذیل واژه «کال».
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ عمدة الاخبار فی مدینة المختار، ص۳۳۹؛ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۶۳۵.
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۶۳۴.
منابع
- اصول و معیارهای طراحی ساماندهی رود-دره‌های فصلی؛ نمونه موردی: رود-دره فصلی ورودی شهرستان کرج، محمدرضا بمانیان، محمدرضا پورجعفر، زهرا محقق دولت‌آبادی، مجله مدیریت شهری، شماره۳۳، ص۲۵۹.
- ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، حسين بن محمد راغب اصفهانى، ، مرتضوي، تهران، 1374ش.
- تهذيب اللغة، محمد بن احمد ازهرى، احياء التراث العربي، بيروت، 1421ق.
- رویکردهای زیبایی‌شناسی شهری برای کناره رود فصلی (نمونه موردی مهرانه رود تبریز)، مسعود وحدت طلب، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ۱۳۹۵ش.
- عمدة الاخبار فی مدینة المختار، احمد عباسی، السعد درابزوئی، عربستان، دوم، بی‌تا.
- فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، فرج‌الله خداپرستی، شیراز، دانشنامه فارس، ۱۳۷۶ش.
- فرهنگ فارسی عمید، حسن عمید، سرپرست تألیف و ویرایش فرهاد قربان‌زاده، اشجع، ۱۳۸۹ش.
- كتاب العين، خليل بن احمد فراهيدى، نشر هجرت، قم، 1409ق.
- لسان العرب، محمد بن مكرم (ابن منظور)، دار صادر، بيروت، 1414ق.
- المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى، احمد بن محمد فيومى، مؤسسه دار الهجرة، قم، 1414ق.
- مفردات ألفاظ القرآن، حسين بن محمد راغب اصفهانى، دار القلم، بيروت، 1412ق.