حره شوران

حره

«حَرَّة»، واژه‌ای عربی و به معنای زمین سختی است، که از سنگ‌های سیاه شکل گرفته، گویی با آتش سوخته باشد. ریشه این واژه «ح، ر، ر» به معنای گرما بوده و جمع آن «حِرار» است. به گفته برخی، «حرّه» به نام «لابة» نیز خوانده شده است. واژه‌نامه‌های پارسی، حرّه را «سنگلاخ سوخته» و «سنگستان» معنا کرده‌اند.

زمین‌های حرّه، انبوهی از سنگ‌های سخت سیاه‌رنگ و متخلخل است، که زمینه زیست بشری و کشاورزی در آن فراهم نیست. علت به وجود آمدن این مناطق، گسل‌های فراوانی است، که گاه گدازه‌های آتش‌فشانی از آن فوران کرده و سطح زمین را به صورت گسترده، بدون آنکه کوه‌زایی کند، می‌پوشاند. این گدازه‌ها پس از سرد شدن به رنگ تیره درمی‌آیند.

نام

حره شَوْران، در نزد بیشتر مردم به حره شوران شناخته می‌شود. از گذشته نیز به همین نام شناخته می‌شده است.

يحتمل أنه مشتق من شرت الدابة شورا إذا عرضتها عليّ، و لعل هذا الموضع قد كانت تعرض فيه الدواب‏

دربارة نام­گذاری این حره به شَوران فیروزآبادی احتمال داده است که از شرت الدابه مشتق شده است. شاید این حره محل آوردن حیوانات بوده باشد.

شَوْران در لغت به معنای «ماده‌ای زردرنگ» و گیاهی به نام «قِرطِم» آمده است. برخی نیز، تلفظ آن را با این معانی، شُوران دانسته‌اند.

شيبانى، اسحاق بن مرار، كتاب الجيم، 3جلد، الهيئه العامه لشئون المطابع الاميريه - قاهره، چاپ: اول، 1975 م.

صاحب، اسماعيل بن عباد، المحيط فى اللغة، 11جلد، عالم الكتب

ابن منظور، محمد بن مكرم، لسان العرب، 15جلد، دار صادر - بيروت، چاپ: سوم، 1414 ه.ق.

فيروز آبادى، محمد بن يعقوب، القاموس المحيط، 4جلد، دار الكتب العلمية - بيروت، چاپ: اول، 1415 ه.ق.

مدنى، على خان بن احمد، الطراز الأول والكناز لما عليه من لغة العرب المعول، 8جلد، موسسة آل البيت عليهم السلام لاحياء التراث - مشهد مقدس، چاپ: اول، 1384 ه.ش.

بستانى، فواد افرام، فرهنگ ابجدى، 1جلد، اسلامي - تهران، چاپ: دوم، 1375 ه.ش.

مکان

حرة شَوران در جنوب مدینه واقع شده

این حره بخش جنوب را از حرة شرقى تا غربى پوشانده و آنها را به یکدیگر متصل کرده است.

در مشخص کردن محدوده آن اختلاف است. لکن حول عقیق مدینه است.

‌ویژگی

حرة جنوبیه به دو قسم تقسیم می‌شود؛ جزء بزرگتر این حره به نام «حره معصم العلیا» است و جزء کوچکتر آن، که از حره‌های کوچک تشکیل شده و دارای نام‌های محلی هستند، حرة میطان و حرة العصبه هم از اجزاء این حره می‌باشند. این حره دارای نباتات و محل طبیعی برای چراگاه حیوانات بوده است.

حرة شوران از پرگیاه و پرآب‌ترین حره‌های مدینه است؛ لذا درآن، زراعت و دامداری وجود دارد و مزارع و بستانهای زیادی در آن وجود دارد

در حدیث

از پیامبرخدا دربارة حرة شوران وارد شده که فرمودند: «بارک الله فی شوران».

در تاریخ

بنی سُلَیم آنجا را محل سکونت برگزیده بودند.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله بررسی جغرافیای طبیعی مدینه یحیی جهانگیری و علی اصغر کریم خانی، فصلنامه میقات حج، دوره ۲۶، ش۱۰۳، بهار ۱۳۹۷، ص۷۹–۱۰ است.

• جمهرة اللغة، محمد بن حسن بن درید (ابن درید)، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۹۸۸م.
• الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، اسماعیل بن حماد جوهری، تحقیق احمد عبد الغفور عطار، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۳۷۶ق.
• فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

• کتاب العین، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت، قم، ۱۴۰۹ق.

• المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة، محمد محمد حسن شراب، دار الشاميه-دار القلم، بيروت-دمشق، 1411ق.

• معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، دار المکتبة الهلال، بیروت ۱۴۱۹ق.

• معجم مقاییس اللغة، احمد بن فارس (ابن فارس)، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، ۱۴۰۴ق.
• وفاء الوفا بأخبار دارالمصطفی، علی سمهودی،‌ دار الکتب العلمیه، بیروت، ۲۰۰۶م.