حجة الاسلام

حجة الاسلام، حج واجب بر هر مسلمان مستطیع است

حجة الاسلام، حجی است که بر هر فرد براساس فرمان مستقیم و ابتدایی اسلام با شرایطی، تنها یکبار در طول عمر واجب می‌شود.^[۱] بر این اساس، ممکن است حجة الاسلام برای مکلفی حج تمتّع و برای دیگری حج اِفراد یا حج قِران باشد.

حجة الاسلام در مقابل حج نذری و مانند آن است که با نذر و مانند آن بر مکلف واجب می‌شود، این اصطلاح در کلام فقیهان شیعه^[۲] و اهل سنت^[۳] نیز به همین معنا بکار رفته است. ریشه این کاربرد را علاوه بر روایات پرشمار شیعه^[۴] و سنی،^[۵] روایت مورد اتفاق هر دو مذهب می‌دانند که حج را یکی از ارکان و پایه‌های اسلام دانسته است.^[۶]

شرائط

فقیهان شیعه^[۷] و اهل سنت^[۸] افزون بر شرائط همگانی تکلیف یعنی عقل، قدرت و بلوغ، شرط استطاعت که ویژه حج است را برای واجب شدن حجة الاسلام لازم می‌دانند. استطاعت حج خود به چهار عنصر مالی، امنیتی، بدنی و زمانی تقسیم می‌شود که درمورد هرکدام به تفصیل بحث و بررسی شده است. شایان ذکر است که به دست آوردن استطاعت حج واجب نیست.

بر این اساس اگر کسی بدون داشتن هرکدام از این شرط‌ها به حج برود، حجی که انجام داده، حجة الاسلام نبوده و در صورتی که بعدها این شرایط محقق شود، نمی‌تواند به انجام آن بسنده نماید.^[۹]

پانویس

↑ السرائر، ج1، ص506- 507؛ قواعد الأحکام، ج1، ص397؛ المجموع، ج7، ص7- 9.
↑ من لایحضره الفقیه، ج2، ص429، 438؛ الکافی، ج4، ص277.
↑ الام، ج2، ص119- 120؛ المغنی، ج3، ص159- 162.
↑ الکافی، ج2، ص18؛ الأمالی، ص124.
↑ صحیح البخاری، ج1، ص8؛ صحیح مسلم، ج1، ص34؛ المعجم الکبیر، ج12، ص239.
↑ فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج3، ص242.
↑ السرائر، ج1، ص507؛ جواهر الکلام، ج17، ص229.
↑ البحر الرائق، ج2، ص546- 549؛ المبسوط فی فقه الامامیه، ج4، ص163- 164؛ المغنی، ج3، ص159- 162.
↑ شرائع الاسلام، ج1، ص164- 165؛ جواهر الکلام، ج17، ص248.

منابع

محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل حجة الاسلام.

الأم، محمد بن ادریس الشافعی (-۲۰۴. ق)، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۳ق.
البحر الرائق شرح کنز الدقائق، زین الدین ابن نجیم الحنفی (-۹۷۰. ق)، تحقیق زکریا عمیرات، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، محمد حسین نجفی (۱۲۰۰–۱۲۶۶ق)، تحقیق عباس قوچانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، محمد بن احمد ابن ادریس (-۵۹۸ق)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۱ق.
الامالی، محمد بن حسن الطوسی (۳۸۵–۴۶۰ق)، تصحیح محققان بنیاد بعثت، قم، انتشارات دارالثقافه، ۱۴۱۴ق.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، جمعی از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ۱۴۲۶ق.
قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، حسن بن یوسف حلی (۶۴۸–۷۲۶ق)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق.
من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق محمد بن علی بن بابویه (۳۱۱–۳۸۱ق)، تحقیق و تصحیح علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
الکافی، محمد بن یعقوب کلینی (-۳۲۹ق)، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران، انتشارات دارالکتب اسلامیه، ۱۳۷۵ش.
المجموع شرح المهذب، یحیی بن شرف النووی (۶۳۱–۶۷۶ق)، بیروت، دارالفکر.
المعجم الکبیر، سلیمان بن احمد الطبرانی (۲۶۰–۳۶۰ق)، به کوشش حمدی عبدالمجید السلفی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق.
المغنی، عبدالله بن قدامة(-۶۲۰. ق)، بیروت، دارالکتاب العربی.
المبسوط، محمد بن احمد السرخسی (-۴۸۳ق)، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۶ق.
الصحیح، مسلم بن الحجاج (-۲۶۱. ق)، بیروت، دارالفکر.
صحیح البخاری، محمد بن اسماعیل البخاری (-۲۵۶ق)، به کوشش عبدالعزیز بن عبدالله بن باز، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۱ق.

[1] السرائر، ج1، ص506- 507؛ قواعد الأحکام، ج1، ص397؛ المجموع، ج7، ص7- 9.

[2] من لایحضره الفقیه، ج2، ص429، 438؛ الکافی، ج4، ص277.

[3] الام، ج2، ص119- 120؛ المغنی، ج3، ص159- 162.

[4] الکافی، ج2، ص18؛ الأمالی، ص124.

[5] صحیح البخاری، ج1، ص8؛ صحیح مسلم، ج1، ص34؛ المعجم الکبیر، ج12، ص239.

[6] فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج3، ص242.

[7] السرائر، ج1، ص507؛ جواهر الکلام، ج17، ص229.

[8] البحر الرائق، ج2، ص546- 549؛ المبسوط فی فقه الامامیه، ج4، ص163- 164؛ المغنی، ج3، ص159- 162.

[9] شرائع الاسلام، ج1، ص164- 165؛ جواهر الکلام، ج17، ص248.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]