جعفر بن حسن مثنی
جعفر بن حسن مثنی، نوه امام حسن(ع) بوده و مدتی نمایندگی سادات حسنی را بر عهده داشته است. وی یکی از مدفونان در بقیع است.
تبار
ابوالحسن جعفر بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب(ع) بزرگترین فرزند حسن مثنی بود.[۱] پدرش از همراهان امام حسین(ع) بود و در کربلا مجروح شد و پس از مداوا توسط یکی از بستگان مادرش به مدینه بازگشت. وی از متولّیان صدقات و موقوفات جدّش علی(ع) بود.[۲] به نقلی مادر جعفرکنیزی بود که به نام حبیبه فارسی خوانده می‌شد.[۳]
نماینده سادات حسنی
جعفر از شخصیت‌های سادات بنی الحسن(ع) به شمار می‌رفت و آنان را در بسیاری ماجراها نمایندگی می‌کرد چنان‌که وی به نمایندگی از سادات حسنی با زید بن علی بر سر سرپرستی موقوفات امام علی(ع)، کشمکش داشت. رفع منازعه و شکایت در حضور والی اموی مدینه انجام می‌شد.[۴] این نزاع و اختلاف پس از جعفر نیز ادامه یافت.[۵] او را از خطبا و فصحاء بنی هاشم و از جمله محدثین دارای وجهه در این قبیله برشمرده‌اند.[۶]
فرزندان و نوادگان
جعفر چهار پسر و شش دختر به نام‌های عبداللّه، قاسم، ابراهیم، حسن، فاطمه، رقیه، زینب، امّ القاسم، امّ الحسن، ام الحسین داشت که نسل او تنها از فرزندش حسن تداوم یافت.[۷] حسن از محدثان و از راویان حدیث امام صادق(ع) است[۸] از نوادگان وی عبیدالله اصغر بن علی باغر از امراء مکه و کوفه بود که در کوفه نیز دفن شد.[۹] و نیز محمد بن جعفر بن حسن بن جعفر بن حسن معروف به ابو قیراط و نقیب طالبیان در بغداد بود که درسال ۳۴۵ از دنیا رفت.[۱۰] وی بر جنازه مرحوم کلینی م ق ۳۲۹در بغداد نماز خواند.[۱۱] فرزند ابوقیراط، جعفر از راویان و مؤلفان شیعه ومتوفای ۳۰۸ ق است.[۱۲] دودمان و نوادگان جعفر در شهرهای مختلف جهان اسلام مانند شهرهای ایران (نیشابور، بیهق،[۱۳] اهواز، اصفهان،[۱۴] آمل[۱۵])، شامات (حلب، حمص، دمشق، رمله)[۱۶] و مغرب پراکنده شدند.[۱۷]
درگذشت
جعفر بن حسن در هفتادسالگی پیش از قیام زید در مدینه در گذشت[۱۸] این در حالی است که برخی وفات او را در دوران منصور عباسی ذکر کرده‌اند.[۱۹] برخی او را از معتقدان مهدی منتظر از نسل امام صادق(ع) دانسته‌اند.[۲۰]
پانویس
- ↑ عمدة الطالب، ص184.
- ↑ عمدة الطالب، ص184؛ اعیان الشیعه، ج5، ص43-44.
- ↑ الطبقات، ج5، ص245؛ تذکرة الخواص، ص195.
- ↑ البیان و التبیین، ص176؛ تاریخ الطبری، ج7، ص163.
- ↑ تاریخ الطبری، ج7، ص163؛ الکامل، ج5، ص 230.
- ↑ عمدة الطالب، ص184؛ الفائق، ج1، ص 294.
- ↑ المجدی، ص82؛ تهذیب المقال، ج4، ص469.
- ↑ رجال النجاشی، ص46
- ↑ تاریخ الکوفه، ص94.
- ↑ المنتظم، ج14، ص106.
- ↑ رجال النجاشی، ص378؛ الاستبصار، ج4، ص305.
- ↑ رجال النجاشی، ص122.
- ↑ تاریخ بیهق، ص60؛ تاریخ نیسابور، ص310.
- ↑ منتقلة الطالبیه، ص21.
- ↑ منتقلة الطالبیه، ص35.
- ↑ جمهرة انساب العرب، ص44-45؛ منتقلة الطالبیه، ص 10، 16، 19، 122، 126، 134-135، 144، 321، 334، 346.
- ↑ المجدی، ص271-279.
- ↑ عمدة الطالب، ص184؛ البیان و التبیین، ص176؛ تاریخ الطبری، ج7، ص163.
- ↑ عمدة الطالب، ص184؛ مقاتل الطالبیین، ص121، 128؛ الکامل، ج5، ص522.
- ↑ کشف المحجه، ص156
منابع
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل جعفر بن حسن مثنی.
- الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، محمد بن حسن الطوسی (۳۸۵-۴۶۰ق.)، به کوشش سید حسن موسوی الخرسان، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.
- اعیان الشیعه، سید محسن الامین ( -۱۳۷۱ق.)، به کوشش سید حسن الامین، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق.
- البیان و التبیین، عمرو بن بحر الجاحظ ( -۲۵۵ق.)، مکتبه التجاریه الکبری، ۱۳۴۵ق.
- تاریخ الکوفه، السید حسین البراتی ( - ۱۳۳۲ ق.)، به کوشش العطیه، الحیدریه، ۱۴۲۴ق.
- تاریخ بیهقی، علی بن زید بیهقی ( - ۵۶۵ ق.)، به کوشش احمد بهمنیار، تهران، فروغی، ۱۳۶۱ش.
- تاریخ الطبری (تاریخ الامم و الملوک)، محمد بن جریر الطبری (۲۲۴-۳۱۰ق.)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
- تاریخ نیسابور، عبدالفاخر بن اسماعیل ( - ۵۲۹ ق.)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۳ق.
- تذکره الخواص (تذکره الخواص الائمه فی خصائص الائمه)، یوسف بن قزاوغلی، سبط ابن الجوزی، قم، انتشارات شریف الرضی، ۱۴۱۸ق.
- تهذیب المقال، السید محمد علی الابطحی، قم، ابن المؤلف، ۱۴۱۷ق.
- جمهره انساب العرب، علی بن احمد بن حزم (۳۸۴-۴۵۶ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
- رجال النجاشی (فهرس اسماء مصنفی الشیعه)، احمد بن علی النجاشی ( -۴۵۰ق.)، تحقیق سید موسی شبیری زنجانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ چهارم، ۱۴۱۳ق.
- الطبقات الکبری ( الطبقه الخامسه من الصحابه)، محمد بن سعد ( -۲۳۰ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق.
- عمدة الطالب، احمد بن علی بن عنبه ( -۸۲۸ق.)، به کوشش آل الطالقانی، نجف، المطبعة الحیدریه، ۱۳۸۰ق.
- الفائق فی رواة و اصحاب الامام الصادق(ع)، عبدالحسین الشبستری، قم، النشر الاسلامی.
- کشف المحجه لثمره المهجه، سید بن طاوس (۵۸۹-۶۶۴ق.)، نجف، مطبعه الحیدریه، ۱۳۷۰ق.
- الکامل فی التاریخ، علی بن محمد ابن الاثیر (۵۵۵-۶۳۰ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.
- المجدی فی انساب الطالبیین، علی بن محمد العلوی ( -۷۰۹ق.)، به کوشش احمد مهدوی دامغانی، قم، انتشارات کتابخانه بزرگ حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۴۰۹ق.
- مقاتل الطالبیین، ابوالفرج الاصفهانی ( -۳۵۶ق.)، به کوشش مظفر، قم، دارالکتاب، ۱۳۸۵ق.
- المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، عبدالرحمن بن علی ابن الجوزی ( -۵۹۷ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا و نعیم زرزور، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۲ق.
- منتقلة الطالبیه، ابراهیم بن ناصر بن طباطبا ( - قرن۵ ق.)، به کوشش محمد مهدی، قم، الحیدریه، ۱۳۷۷ش.