رمی جمره عقبه

اولين عمل واجب ‌در روز عيد قربان، ‌زدن هفت‌ عدد ريگ به ‌جمره عقبه است.[۱] جمره عقبه آخرین جمره از بین جمرات سه‌گانه است که در سرزمین منا قرار دارد.[۱]

زمان

بر پایه فقه شیعه، بانوان مى‌توانند رمى جمره عقبه كه در روز عيد بايد بجا آورده شود، در شب انجام دهند، هرچند از رمى در روز معذور نباشند.[۲]

رمی جمره‌های سه‌گانه

یکی از اعمال حج، رمی جمرات سه گانه، یعنی سنگ زندن به آنها است.[۳] در آخر سرزمین منا سه جمره وجود دارد كه اولى «جمره اولى»، دومى «جمره ‌وسطى» و سومى «جمره كُبرى» يا «عقبه» نام دارد.[۱]

زمان

بر پایه فقه شیعه، زمان رمى جمرات سه‌گانه، روزهاى يازدهم و دوازدهم ذى‌حجه است و در اين دو روز بايد در فاصله طلوع تا غروب آفتاب انجام داده شود.[۲]

در فقه شیعه، اگر رمى را فراموش كند، بايد روز بعد آن را قضا كند.[۲]

بر پایه فقه شیعه رمى جمرات بايد در روز انجام داده شود، ولى كسى كه از رمى در روز معذور باشد، مى‌تواند در شب بجا آورد.[۲]

در فقه شیعه، بانوان نیز، رمى روزهاى يازدهم و دوازدهم را بايد روز انجام دهند، مگر آن‌كه عذرى داشته باشند.[۲]

ترتیب‎

بر پایه فقه شیعه،‌ در روزهاى يازدهم و دوازدهم ذى‌الحجة، ابتدا بايد به جمره اولى، سپس وسطى و در پايان به جمره عقبه سنگ بزنند و مراعات اين ترتيب لازم‌است.[۲]

واجبات

واجبات رمی چنین است:

  • نيت: بر پایه فقه شیعه، رمى از عبادات است و بايد با قصد قربت و بدون ريا انجام شود.[۴] در منابع فقهى اهل سنت، به لزوم نيت خالصانه به عنوان يكى از واجبات رمى اشاره‌اى نشده است.[۵]
  • شمار سنگ‌ها: ‌سنگ‌ها هفت عدد باشد، يعنى هفت عدد سنگ‌ريزه بايد به جمره زده شود، ولى لازم نيست پشت سر هم بخورد، پس اگر مثلاً دو عدد از آن‌ها به جمره بخورد و سومى نخورد، چهارمى اگر به ستون بخورد، سنگ سوم حساب مى‌شود.[۶]
  • پرتاب سنگ‌ها: بر پایه همه مذاهب اسلامی، باید سنگ‌ها را پرتاب کند؛ پس اگر جلو برود و سنگ بگذارد کافی نیست.[۷]
  • اصابت به جمره: بر پایه همه مذاهب اسلامی، سنگ‌ها باید به جمره برخورد کند.[۸] بر پایه فقه شیعه، اگر با برخورد به جايى يا با برخورد به سنگ ديگران به جمره برخورد كند كافى نيست.[۶]
  • پرتاب جداگانه: سنگ‌ها باید به تدريج پرتاب شود؛ پس اگر چند سنگريزه را با هم به جمره بزند كافى نيست؛ بلكه يكى حساب مى‌شود.[۶]

مستحبات

بر پایه فقه شیعه برخی از مستحبات رمی چنین است:

  • طهارت داشته باشد؛
  • هنگام پرتاب هر سنگ تکبیر بگوید؛
  • جمره عقبه را پشت به قبله، و جمره اولى و وسطى را رو به قبله رمى كند؛
  • دعاهايى كه در رمى وارد شده است بخواند.[۹]

شکیات

بر پایه فقه شیعه، احکام مربوط به شک در رمی چنین است:

  • اگر حج‌گزار شك كند، ريگى كه پرتاب كرده به جمره خورده يا نه، بايد ريگ ديگرى بزند.[۱۰]
  • اگر شك كند هفت سنگ زده يا كمتر، بايد آن‌قدر بزند تا مطمئن شود هفت عدد از آن‌ها به جمره خورده است.[۱۱]
  • بعد از فارغ شدن از رمى و انصراف از محل با اين‌كه يقين داشته هفت عدد زده، به شك خود اعتنا نكند.[۱۱]

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ درسنامه مناسک حج، ص۶۶.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ درسنامه مناسک حج، ص۷۷.
  3. درسنامه مناسک حج، ص۷۶.
  4. شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨، مناسك محشى، ص ۴١١؛ درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.
  5. الفقه على المذاهب الخمسه، ج١، ص ٣٩؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٩٩.
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.
  7. شرائع‌الاسلام، ج ١، صص ٢۵٩ و ٢۵٨؛ مناسك محشى، ص ۴١١؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ الكافى فى فقه اهل‌المدينه(فقه مالكى)، بدائع الصنائع(فقه حنفى)، المصادرالفقهيه، ج١٠، ص ۵٠۴ و ص ۵٧.
  8. شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ مناسك محشى، ص ۴١١؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ المدونه(فقه مالكى)، المصادرالفقهيه، ج ١٠، ص ٣٩٩.
  9. درسنامه مناسک حج، ص۶۷.
  10. درسنامه مناسک حج، ص۷۷.
  11. ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ درسنامه مناسک حج، ص۷۸.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب درسنامه مناسک حج، محمدحسین فلاح‌زاده، تهران، مشعر، ۱۳۸۹ش؛ و کتاب درآمدی بر فقه مقارن، مصطفی جعفر پیشه فرد، تهران، بعثه مقام معظم رهبری، معاونت امور روحانیون، ۱۳۸۸ش. است.