احجار المراء
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Ahmad در تاریخ ۱۸ آبان ۱۳۹۶ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
احجار المراء: جایگاه دیدار رسول خدا۹ با جبرئیل در مدینه، نزدیک قبا
این نام از دو واژه احجار جمع حَجَر به معنای سنگ و مِراء ترکیب یافته است. مِراء جایی از قبا است. مُراء نوعی آفت نخل به شمار می‌رود.[۱] نیز مِراء جمع مَروه[۲] به معنای سنگ سفید اشتعال‌پذیر[۳] است. مردم مدینه در منطقه احجار المراء قلعه‌های سنگی بلند ساخته بودند که «أُطم» نام داشت.[۴] بنی‌عمرو بن عوف بن مالک اوسی صاحب یکی از این بناها به نام «شُنَیف» بودند که نزدیک احجار المراء قرار داشت.[۵] احجار المراء در منابع تاریخی، جغرافیایی و حدیثی نام دو مکان است: مکانی نزدیک مسجد قبا کنار نهر بنیغفار در مدینه منوره[۶] و نیز جایی در مکه که محل گفت‌و‌گو و فخرفروشی قریش بوده است.[۷]
در منابع روایی[۸] و تفسیری[۹] اهل سنت، در حدیثی درباره احرف سبعه آمده است: رسول خدا۹ هنگام ورود به مدینه، در احجار المراء در دیداری با جبرئیل، بدو فرمود: من بر امتی امی مبعوث شده‌ام که توانایی خواندن ندارد و تا کنون کتابی نخوانده است. جبرئیل پاسخ داد: به راستی که قرآن بر هفت حرف نازل شده است. مسلمانان این روایت را دلیلی بر جواز قرائت‌های هفت‌گانه دانسته‌اند. این روایت مباحث بسیار در علوم قرآنی، به ویژه فنون قرائت، پدید آورده است.[۱۰] در منابع شیعه این روایت نیامده؛ اما در روایت‌های مشابه، بارها از بطن‌های هفت‌گانه قرآن سخن رفته است. روایت پیش‌گفته را با توجه به قراین مقالیه، مانند یادکرد از امت اُمّی، می‌توان بر بطن‌های قرآن حمل کرد.
برخی از مکه‌شناسان، دیدار پیامبر۹ با جبرئیل و حدیث پیش‌گفته را در جایی به نام «حصحاص» نزدیک ذی طُوی[۱۱] در یک فرسخی کعبه، مدفن برخی از مهاجران در مکه و نزدیک نهر کوچک بنیغفار، دانسته‌اند.[۱۲] اما برخی از صاحب‌نظران بر پایه ادله زیر، این دیدار و محل صدور روایت و احجار المراء را در مدینه می‌دانند: گواهی مدینه‌شناسان نام‌آور همچون سمهودی (م.۹۱۱ق.)[۱۳] بر وقوع این رخداد در مدینه؛ وجود ابی بن کعب مدنی در سند این حدیث که از اهالی مدینه و در شمار مسلمانان پس از هجرت بوده است[۱۴]؛ اسلام پیش از هجرت در میان قبایل مختلف رواج نداشته تا اختلاف لهجه‌ها سبب اختلاف قرائت‌ها شود و حرف‌های هفت‌گانه به معنای قرائت با لهجه‌های مختلف معنا یابد؛ بلکه اسلام پس از هجرت در میان قبایل مختلف رواج یافته و زمینه اختلاف قرائت‌ها پدید آمده است.[۱۵]
پانویس
- ↑ النهایه، ج۴، ص۳۲۳؛ لسان العرب، ج۱۵، ص۲۷۵-۲۷۶، «مرو».
- ↑ النهایه، ج۴، ص۳۲۳؛ لسان العرب، ج۱۵، ص۲۷۵-۲۷۶، «مرو»؛ مجمع البحرین، ج۴، ص۱۹۴، «مرو».
- ↑ النهایه، ج۴، ص۳۲۳؛ لسان العرب، ج۱۵، ص۲۷۵-۲۷۶؛ مجمع البحرین، ج۴، ص۱۹۴، «مرو».
- ↑ لسان العرب، ج۱۲، ص۱۹، «اطم».
- ↑ وفاء الوفاء، ج۱، ص۱۵۴؛ المعالم الاثیره، ص۱۵۴.
- ↑ وفاء الوفاء، ج۱، ص۱۵۴؛ ج۴، ص۱۰.
- ↑ اخبار مکه، ج۲، ص۲۱۳؛ معجم ما استعجم، ج۱، ص۱۱۷.
- ↑ مسند ابی داود، ص۷۳؛ مسند احمد، ج۵، ص۳۸۵، ۴۰۰-۴۰۱، ۴۰۵؛ النهایه، ج۴، ص۳۲۲.
- ↑ جامع البیان، ج۱، ص۱۳.
- ↑ مسند احمد، ج۵، ص۱۳۲؛ الاحرف السبعة للقرآن، ج۱، ص۱۱؛ البیان، ص۱۷۵.
- ↑ معجم البلدان، ج۲، ص۲۶۳.
- ↑ اخبار مکه، ج۲، ص۲۱۳؛ معجم ما استعجم، ج۱، ص۱۱۷.
- ↑ وفاء الوفاء، ج۱، ص۱۵۴؛ ج۴، ص۱۰.
- ↑ الاستیعاب، ج۱، ص۶۵.
- ↑ المعالم الاثیره، ص۲۹.
منابع
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل احجار الزیت.
الاحرف السبعة للقرآن: عثمان بن سعید ابوعمر الدانی (م.۴۴۴ق.)، به کوشش عبدالمهیمن، مکه، مکتبة المناره، ۱۴۰۸ق اخبار مکه: الازرقی (م.۲۴۸ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق الاستیعاب: ابن عبدالبر (م.۴۶۳ق.)، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق البیان فی تفسیر القرآن: الخوئی (م.۱۴۱۳ق.)، انوار الهدی، ۱۴۰۱ق جامع البیان: الطبری (م.۳۱۰ق.)، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق لسان العرب: ابن منظور (م.۷۱۱ق.)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق مجمع البحرین: الطریحی (م.۱۰۸۵ق.)، به کوشش الحسینی، تهران، فرهنگ اسلامی، ۱۴۰۸ق مسند ابی‌داود الطیالسی: سلیمان بن داود (م.۲۰۳ق.)، بیروت، دار الحدیث مسند احمد: احمد بن حنبل (م.۲۴۱ق.)، بیروت، دار صادر المعالم الاثیره: محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۱ق معجم البلدان: یاقوت الحموی (م.۶۲۶ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م معجم ما استعجم: عبدالله البکری (م.۴۸۷ق.)، به کوشش مصطفی السقاء، بیروت، عالم الکتاب، ۱۴۰۳ق النهایه: ابن اثیر مبارک بن محمد الجزری (م.۶۰۶ق.)، به کوشش محمود محمد و طاهر احمد، قم، اسماعیلیان، ۱۳۶۷ش وفاء الوفاء: السمهودی (م.۹۱۱ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.