زیارت اربعین

بر اساس روایتی از حضرت امام حسن عسکری(ع)، بزرگ داشتن روز اربعین و زیارت حضرت اباعبدالله الحسین ع در آن روز یکی از پنج علامت مومن به شمار آمده است.^[۱] ارادتمندان حضرت امام حسین(ع)، بر همین اساس و بنا به دستورالعملی که امام صادق(ع) به صفوان جمال تعلیم داد،^[۲] همواره به زیارت آن حضرت در روز اربعین مبادرت می ورزیدند. در طول یک قرن گذشته بویژه در سال‌های اخیر، زیارت اربعین امام حسین(ع)، به صورت برپایی راهپیمایی بزرگ با حضور مسلمانان و آزادی‌خواهان کشورهای مختلف، با هدف دفاع از اهداف والای حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، برگزار می شود و به پدیده شگفت‌انگیز و بی‌سابقه‌ای در دوران معاصر تبدیل شده است.

فضیلت زیارت اربعین

اربعین حسینی به معنای چهلمین روز شهادت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) (بیستم صفر) است. در روایتی از امام صادق(ع)، به زیارت امام حسین در این روز، سفارش شده و زیارتنامه‌ای بیان شده است.^[۳]

امام حسن عسکری(ع) زیارت اربعین را از نشانه‌های مؤمن دانسته است.^[۴] شیخ طوسی در کتاب مصباح المتهجد، با استناد به این روایت، نوشته است: «زیارت امام حسین(ع) در این روز مستحب است و آن، همان زیارت اربعین است.»^[۵]

پس از شیخ طوسی، بسیاری از علما نیز به استناد دو روایت صفوان و روایت امام حسن عسکری(ع) قائل به استحباب و فضیلت زیارت اربعین شده‌اند.^[۶] همچنین سید بن طاووس به سخن شیخ طوسی استناد کرده و زیارت اربعین را دارای فضیلت دانسته است.^[۷]

جابر بن عبدالله انصاری، نخستین زائر اربعین

بر اساس برخی منابع، نخستین زائران اربعین امام حسین(ع)، جابر بن عبدالله انصاری، صحابی پیامبر(ص) و عطیه عوفی بوده‌اند. عطیه کوفی ماجرای این زیارت را چنین بیان کرده است: «به همراه جابر بن عبدالله انصاری، به منظور زیارت قبر امام حسین(ع)، وارد کربلا شدیم. جابر نزدیک شریعه فرات رفت. غسل کرد و لباس‌های نیکو پوشید... . سپس [با پای پیاده] به طرف قبر مطهر، حرکت کردیم. جابر هیچ قدمی را برنمی‌داشت، مگر اینکه ذکر خدا می‌گفت تا به نزدیک قبر رسیدیم. سپس به من گفت: «مرا به قبر برسان». من دست او را روی قبر گذاشتم. جابر روی قبر افتاد و غش کرد. من مقداری آب به صورتش پاشیدم. وقتی به هوش آمد، سه بار گفت: «یا حسین». سپس گفت: «حَبِیبٌ لَا یُجِیبُ حَبِیبَه»؛ «ای دوست، چرا جواب دوستت را نمی‌دهی؟» بعد به خودش گفت: «چگونه می‌توانی جواب دهی، درحالی‌که رگ‌های گلوی تو را بریده‌اند و بین سر و بدنت جدایی افتاده است. شهادت می‌دهم که تو فرزند خاتم النبیین و سیدالمؤمنین... و پنجمین فرد از اصحاب کساء هستی... درود و سلام و رضوان الهی بر تو باد....»^[۸]

پیاده‌روی در زیارت اربعین

در منابع روایی شیعه، بابی مخصوص استحباب پیاده‌روی برای زیارت امام حسین ع وجود دارد؛ از جمله حُرِ عامِلی در وسایل‌الشیعة شش روایت را در یک باب گرد آورده است.^[۹] محدث نوری نیز در کتاب مستدرک الوسایل، بخشی را به این موضوع اختصاص داده و دو روایت نقل کرده است.^[۱۰] بر پایه روایتی از کامل‌الزیارات، کسی که پیاده به زیارت امام حسین می‌رود، به‌ازای هر گام، ثوابی برای او نوشته می‌شود و گناهی از او بخشوده می‌شود و درجه‌ای بر درجات او افزوده می‌شود.^[۱۱]

شیعیان به ویژه شیعیان عراق از زمان ائمه، همواره در برخی از مناسبت‌های سال، خصوصاً اربعین، با پای پیاده عازم زیارت امام حسین(ع) می‌شده‌اند.^[۱۲]

متن زیارتنامه اربعین

پانویس

↑ مفید، المزار، ص53؛ طوسی، مصباح المتهجد، صص787 و 788؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ص215؛ ابن طاووس، الاقبال ، ج3، ص100. قاضی طباطبائی، تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهدا7، ص390 به بعد.
↑ مصباح المتهجد، ص788 ـ 789؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ج6، ص112ـ 113؛ اقبال الاعمال، ج3، ص101 ـ 103؛ مجلسی، بحار الانوار، ص331 ـ 332.
↑ مصباح المتهجد، ص788؛ تهذیب الاحکام، ج6، ص113.
↑ تهذیب الأحکام، ج6، ص52
↑ مصباح المتهجد، ج2، ص788. این روایت در تهذیب الأحکام، ج6، ص52 نیز آمده است.
↑ مناقب آل أبی طالب، ج4، ص77؛ اقبال الاعمال، ج2، ص589. رده‌ها
↑ اقبال الاعمال، ج2، ص589.
↑ مصباح المتهجد، ج2، ص787، بشارة المصطفی، ص74؛ بحار الانوار، ج65، ص130.
↑ وسائل الشیعة، ج14، ص439.
↑ مستدرک الوسائل، ج10، ص262.
↑ کامل الزیارات، ص134.
↑ قاضی طباطبایی، تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهدا7، ص1 و 2.

منابع

{{برگرفتگی | پیش از لینک = کتاب | منبع = پیاده روی اربعین، فرصت ها، آسیب ها و توصیه ها. | پس از لینک = حافظ نجفی، مشعر ، قم ۱۳۹۸ ش

[1] مفید، المزار، ص53؛ طوسی، مصباح المتهجد، صص787 و 788؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ص215؛ ابن طاووس، الاقبال ، ج3، ص100. قاضی طباطبائی، تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهدا7، ص390 به بعد.

[2] مصباح المتهجد، ص788 ـ 789؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ج6، ص112ـ 113؛ اقبال الاعمال، ج3، ص101 ـ 103؛ مجلسی، بحار الانوار، ص331 ـ 332.

[3] مصباح المتهجد، ص788؛ تهذیب الاحکام، ج6، ص113.

[4] تهذیب الأحکام، ج6، ص52

[5] مصباح المتهجد، ج2، ص788. این روایت در تهذیب الأحکام، ج6، ص52 نیز آمده است.

[6] مناقب آل أبی طالب، ج4، ص77؛ اقبال الاعمال، ج2، ص589. رده‌ها

[7] اقبال الاعمال، ج2، ص589.

[8] مصباح المتهجد، ج2، ص787، بشارة المصطفی، ص74؛ بحار الانوار، ج65، ص130.

[9] وسائل الشیعة، ج14، ص439.

[10] مستدرک الوسائل، ج10، ص262.

[11] کامل الزیارات، ص134.

[12] قاضی طباطبایی، تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهدا7، ص1 و 2.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]