رکن یمانی
رکن يماني بر اساس مسير طواف، پيش از حجر الاسود، به عنوان آخرين و چهارمين رکن کعبه شناخته مي شود.[۱]رکن در جنوب کعبه واقع شده و از اين رو به رکن جنوبي هم شهرت دارد.[۲]
وجه تسمیه
وجه نامگذاري آن به يماني( نسبتي از يمن) به سبب واقع شدن در سمت يمن و قبله اهل يمن بودن است.[۳] طبق نقلي، چون اين رکن را فردي يمني ساخته، به رکن يماني شهرت يافته است.[۴] نيز گاه به اين رکن و رکن حجرالاسود، که هر دو در سمت اهل يمن واقع اند، يماني گفته شده است.[۵]فاصله رکن يماني از رکن حجر الاسود11/52 متر است.[۶]
رکن یمانی
کعبه در زمان ساخت از سوي ابراهيم(ع)، دو زاويه و گوشه داشت که به عنوان رکن حجرالاسود و رکن يماني مشهور شدند؛ برخي معتقدند که رکن يماني بر همان پي و پايه اي مستقر است که در روزگار ابراهيم بنا شده است.[۷] بنا بر قولي، محلي که براي فاطمه بنت اسد شکافته شد تا فرزندش علي(ع) را داخل کعبه به دنيا بياورد، کنار رکن يماني بوده است.[۸] نيز گفته شده ميان رکن يماني و رکن حجرالاسود هفتاد پيامبر مدفون است.[۹]
سیره پیامبر و ائمه در مواجهه با رکن یمانی
بر اساس روايات، پيامبر(ص) حجرالاسود را با دست مسح مي کرد و مي بوسيد و زماني که به رکن يماني مي رسيد آن را در آغوش مي کشيد. اين عمل، سيره امام باقر (ع) نيز بوده است.[۱۰]طبق روايات ديگري، پيامبر در هر طواف، رکن يماني را استلام مي کرد[۱۱]سپس مي بوسيد و صورتش را بر آن مي نهاد.[۱۲]در برخي منابع شيعه، نقل شده که وقتي پيامبر به رکن يمانى مى رسيد، سرش را به سمت کعبه بلند مى کرد و مى فرمود: اَلْحَمْدُ للّه الذى شَرَّفَکَ وَ عَظَّمَکَ وَ الحَمْدُللّه الَّذى بَعَثَنى نَبِياً وَ جَعَلَ عَلِياً اِماماً، اَلَّلهُمَّ اهْدِ لَهُ خَلْقِکَ وَجَنِّبْهُ شِرارَ خَلْقِکَ.[۱۳]از امام رضا(ع) دعاي ديگري در هنگام استلام رکن يماني نقل شده است.[۱۴]
صحابه و فقها در مواجهه با رکن یمانی
صحابه نیز، سنت نبوي در استلام رکن يماني را رعايت مي کردند.[۱۵] استلام و بوسيدن رکن يماني، ذکر گفتن، تواضع کردن، صلوات فرستادن، توبه کردن، دعا[۱۶]، و خواندن آيه ربنا آتنا في الدنيا حسنه و في آلاخره حسنه و قنا عذاب النار[۱۷] نزد رکن يماني مورد توجه روايات است.[۱۸] بر اين اساس، فقيهان به استحباب موکد استلام رکن يماني، قائل اند.[۱۹] نيز بنابر روایات مسح رکن يماني سبب آمرزش گناهان است[۲۰]و دعا در نزديک رکن يماني مستجاب مي شود.[۲۱]
فرشته ای در رکن یمانی
در روايات، از فرشته‌اي نزد رکن يماني ياد شده که کار او، آمين گفتن به دعاي مؤمنان است. نيز اين فرشته، صلوات مؤمنان بر پيامبر را، به آن حضرت مي رساند.[۲۲]
تعابیر مختلف رکن یمانی از منظر شیعه
رکن يماني، مضامين مختلفي به خود گرفته است؛ از جمله گفته اند کعبه، محاذي عرش الهي واقع شده و حجر الاسود و رکن يماني در سمت راست عرش در آسمان مستقرند.[۲۳] اين مضمون با روايت ديگري تکميل شده که حجر الاسود بيانگر مقام پيامبر و رکن يماني بيانگر مقام ائمه (ع)است.[۲۴] يا رکن يماني به منزله دست راست خدا در زمين و دري از درهاي بهشت است که همواره گشوده است.[۲۵]
پانویس
- ↑ معجم البلدان، ج4، ص 465، رحله ابن بطوطه، ج1، ص 374، سفرنامه فرهادمیرزا، ص 375
- ↑ سفرنامه ناصرخسرو، ص 129، ترحال فی الجزیره العربیه، ص 176، موسوعه العتیبات المقدسه، ج2، ص 333
- ↑ مراصد الاطلاع، ج2، ص 629، المقنعه، ص 96، التاریخ التقویم، ج3، ص 453
- ↑ صبح الاعشی، ج4، ص 258، تاریخ قم، ص 281
- ↑ صبح الاعشي ج4، ص258
- ↑ معجم البلدان ج4، ص465؛ الجغرافیه، ص84؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص80
- ↑ مکه و مدينه، تصويري از نوسازي ص102
- ↑ آثار اسلامي مکه و مدينه، ص46
- ↑ الکافي ج4، ص214؛ شرف النبي ص370
- ↑ الکافي ج4، ص408؛ الاستبصار ج2، ص217
- ↑ اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص117؛ دعائم الاسلام ج1، ص312
- ↑ اسرار عرفاني، ص 397- 398؛ شرف النبي ص386
- ↑ من لايحضره الفقيه، ج2، ص240؛ تهذيب الاحکام، ج5، ص107؛ اثبات الهداه، ج3، ص19
- ↑ عيون اخبار الرضا، ج2، ص19
- ↑ اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص120
- ↑ سلوک الملوک، ص368
- ↑ الکافي، ج4، ص407؛ المقنع، ص257
- ↑ المقنعه، 403؛ تهذيب الاحکام، ج5، ص106؛ اشاره السبق، ص132
- ↑ الاقتصاد، ص333؛ البراهين الجليه، ص75؛ السرائر، ج1،ص572
- ↑ شرف النبي، ص376
- ↑ شرف النبي، ص378؛ شفاء الغرام ص374؛ عدة الانابه في اماکن الاجابه، ص44
- ↑ الکافي، ج4، ص408
- ↑ مجمع البحرين، ج6، ص89
- ↑ بحارالانوار، ج7، ص340
- ↑ الفقه المنسوب الي الامام الرضا، ص219؛ علل الشرائع، ج2، ص423؛ شرف النبي، ص371