آثار پيامبر در سوریه، اصطلاحي است که بر متعلقات باقي‌مانده از پيامبر اسلام(ص) و اشياي منتسب به ايشان اطلاق مي‌گردد. آثاري همچون تار موي سر و صورت، قدمگاه‌، لباس‌ و نعلين که در سوریه جای داشته است.

آثار پیامبر و اهمیت آن

آثار پيامبر(ص)، در جايگاه‌هاي ويژه‌اي در بناهاي مذهبي مهم از قبيل مساجد جامع، خانقاه‌ها و زيارتگاه‌هاي برخي شهرهاي بزرگ جهان اسلام به ويژه در مناطق تحت نفوذ پادشاهان عثماني، نگهداري مي‌شده و براي مسلمانان تقدّس خاصي داشته است.

در منابع تاريخي، اطلاعاتي درباره تار موهاي منتسب به پيامبر اسلام ارائه شده که در دوره مملوکي، در تعدادي از شهرهاي جهان اسلام، زيارتگاه و مورد توجه مردم بوده است. اين مسئله در دوره عثماني، چشمگير بوده است؛ به طوري که برخي پادشاهان عثماني، تعدادي از تارهاي موي پيامبر(ص) را در اختيار داشتند که به ديگران هديه مي‌دادند. همچنين تعدادي از مشايخ تصوّف و خاندان‌هاي سادات در جهان اهل‌سنت، تار موهايي در اختيار دارند که براي صحت انتساب آنها به پيامبر(ص)، اسناد و شجره‌نامه‌هايي ارائه مي‌دهند تا ثابت کنند اين آثار از زمان پيامبر(ص) ميان مشايخ و اجداد آنان دست به دست گشته تا به آنها رسيده است. تار موي موجود در زاويه سعديه دمشق از آن جمله است.

آثار پیامبر در سوریه

در کشور سوريه آثار و مکان‌هايي منتسب به پيامبر وجود دارد که بر خی از آنان بدین شرح است:

مسجد مَبرَک الناقه» در شهر بُصری

اين مسجد در شمال شرقي شهر «بُصري» (بُصري الشام) قرار دارد. اين شهر در استان درعا، در فاصله 40 کيلومتري شرق شهر درعا و 140 کيلومتري جنوب شهر دمشق واقع است. اين منطقه در گذشته به «حوران» شهرت داشته است.

درباره سبب پيدايش اين مسجد، دو قول ذکر شده است: براساس يک قول، اين مسجد در محل نشستن شتر حامل نخستين نسخه قرآن، که در زمان عثمان به سوريه ارسال گرديد، ساخته شده است.[1] اما بنابر قول ديگر که منابع قديمي‌تر نيز آن را تأييد مي‌کند، اين مسجد به سبب ورود پيامبر اسلام به بصري يا به مناسبت نشستن شتر آن حضرت در اين مکان، ساخته شده است.

مسجد مورد نظر در زاويه شمال شرقي باروي قديمي شهر بصري قرار دارد. در جنوب آن شهر، گورستان تاريخي وسيعي به چشم مي‌خورد.

محرابي در ضلع جنوبي حجره غربی مسجد وجود دارد که در ديوار سمت چپ آن، کتيبه‌اي به خط کوفي وجود دارد که در آن عبارت «مسجد رسول‌الله» به سختي ديده مي‌شود. کف زمين، جلوي محراب، قطعه سنگ مربعي وجود دارد که روي آن فرورفتگي‌هايي ديده مي‌شود که برخي آنها را اثر زانوي شتر پيامبر(ص) هنگام نشستن دانسته‌اند.

سمت شرق مسجد، مدرسه‌اي ديني وجود دارد که از قديمي‌ترين مدارس اسلامي سوريه به حساب مي‌آيد.[6]

اين مسجد، اواخر دوره مملوکي يا اوايل دوره عثماني، متروکه گرديد و بناي آن به ويرانه تبديل شد. اما بين سال‌هاي 1854 تا 1863 م، به دستور «سعيد پاشا»، حاکم مصر، و با هزينه او بازسازي و مرمت گرديد

سبب توجه سعيد پاشا براي بازسازي اين بنا، آن بود که برادرزاده او محمد پاشا (متوفاي1270ه‍ .ق)، فرزند عباس پاشا، خديوي مصر، در اين مسجد دفن گرديد.

قدمگاه پيامبر(ص) در مسجد جامع قَدَم دمشق

تار موي پيامبر(ص) در خانقاه سعديه دمشق

تار موي پيامبر(ص) در مسجد مغربي شهر «لاذقيه»

آثار منسوب به رسول خدا(ص) در مسجد جامع شهر «حلب»

اثر دست پيامبر(ص) در مسجد بانقوساي شهر حلب

مشهد قَرَنبيا (مقرّ الانبياء) در شهر حلب

قدمگاه منسوب به پيامبر(ص) در مسجد کريميه شهر حلب

غار جبرئيل (غار اصحاب کهف) در کوه قاسيونِ دمشق

اماکن رؤيت پيامبر(ص)

آثار از ميان رفته پيامبر اسلام در سوريه