بازسازی مسجدالنبی (مهدی عباسی)

بازسازی مسجدالنبی(مهدی عباسی)، در دوره عباسی، توسعه مسجد فقط در دوره مهدی صورت گرفت.

توسعه مسجددر دوره مهدی عباسی

بازسازی مهدی در سال 162ه/79-778م آغاز شد و تا سال 165ه/82-781م ادامه یافت. در این زمان سلیمان بن علی والی مدینه بود. در این دوره مسجد با کاشی کاریهای معرق تزیین شد.

گسترش مساحت

برخی منابع توسعه مسجد را 100 ذراع و برخی دیگر 53 یا 55 ذراع ذکر کرده‌اند. گسترش مسجد تنها از سمت شمالی صورت گرفت.

ادغام خانه های اطراف

در این بازسازی خانه‌های ملیکه، شرحبیل بن حسنه، عبدالله بن مسعود، مسود بن مخرمه در مسجد ادغام شد.

معمار و ناظر بنا

معماری بنا بر عهده عبدالله بن عاصم بن عمربن عبدالعزیز و عبدالملک بن شبیب غسانی از اهالی شام بود که پس از وفات ابن عاصم عبدالله بن موسی حمصی به جای وی به کار پرداخت. جعفربن سلیمان بن عبدالله بن عباس، عامل مهدی در مدینه نیز ناظر بنا بود.

مصالح و تزیینات

در این دوره، بیشتر از سنگ‌های مرمر و رخام استفاده شد. ستون‌ها بر پایه‌های مربع شکل قرار داشتند. همه ستون‌ها پوشیده از رخام، سرستون‌ها طلاکاری شده و منقوش به فسیفسا(چیزی شبیه کاشی) بود. طاق‌ها و نیز دیوارهای شمالی و جنوبی با فسیفسا تزیین شده بود. دیوارهای شرقی و غربی سفید و مقرنس بودند.

رواق

• پنج رواق در جناح جنوبی
• پنج رواق در جناح شمالی
• سه رواق د رجهت شرقی
• چهار رواق درجهت غربی

ستون

• 17 ستون در جهت موازی دیوار جنوبی
• 18 ستون در جهت موازی دیوار شرقی و غربی

دیوار و طاق‌ها

دیوارهای مشرف بر صحن در دیوار جنوبی و شمالی دارای یازده طاق و در هر یک از دیوارهای شرقی و غربی دارای نوزده طاق بودند.

سایبان چوبی

در بالای طاق‌ها برای حفاظت از نور خورشید، سایبان چوبی نصب شد.

درها

24 در برای مسجد ساخته شد. 8 باب در دیوار غربی، هشت باب در دیوار شرقی، چهار باب در دیوار شمالی و چهار باب در دیوار جنوبی(قبله). به نقل از منابع این درها به مرور بسته شد بطوریکه ابن جبیر تنها از چهار در اصلی مسجد نام می‌برد.

درهای دیوار قبله مخصوص ورود و خروج بود:

• دری که امرا و سلاطین از آن وارد می‌شدند و در ناحیه خانه مروان قرار داشت
• در سمت چپ دیوار قبله که از آن وارد مقصوره می‌شدند
• در راست دیوار قبله(باب بیت القنادیل)
• دری در سمت قبله مسجد، که سلطان از آن وارد مقصوره می‌شد

علاوه بر این درها، در کوچکی (خوخه) منسوب به آل عمر در دیوار جنوبی سمت چپ محراب قرار داشت که در این دوره بسته شد و پس از ساخته شدن مقصوره جدید به شکل پنجره درآمد.

مقصوره

در این دوره مقصوره دوران اموی از بین رفت و سطح آن با سطح مسجد یکسان شد. مقصوره‌ای جدید از جنس چوب ساخته شد که به پهنای طول رواق اول بود.

مأذنه

در منابع آمده، در این زمان، سه مأذنه دوره ولید بن عبدالملک پا برجا بوده است.