محراب سلیمانی

محراب  سلیمانی، از محراب­های  مسجد النبی (ص)

مکان محراب

محراب سلیمانی که به آن محراب حنفی نیز گفته می‌­شود از محراب‌های مسجد النبی در مدینه منوره است که  در محدوده مسجد زمان پیامبر (ص)، خارج از روضه، در حدِّ جنوبی مسجد (قبل از حدّ جنوبی توسعه عمر و عثمان)، محاذی و سمت راست محراب پیامبر (ص) و سمت چپ منبر رسول خدا (ص)، در محل ستون سومِ غرب این منبر و ستون هفتم از باب السلام واقع است.

ایجاد محراب

این محراب در سال 861 هجری در عصر ملک الاشرف ابونصر اینال  از پادشاهان  مصر (حک: 857 – 865 ق) به  دست ناظر بر امور مسجدالحرام، طوغان شیخ  احمدی حنفی(م 881 ق) ساخته شد.تا عصر طوغان شیخ، مسلمانان در مسجدالنبی، نمازهای یومیّه خویش را به یک امام که در غیر موسِم حج در محراب نبوی و در موسِم حج در محراب عثمانی می­ایستاد، اقتداء می‌کردند. اما وی درصدد برآمد با ساختن محرابی دیگر، نماز جماعت جداگانه­‌ای به امامت یک امام حنفی تشکیل دهد. که با مخالفت اعیان و علماء مدینه مواجه شد. اما وی سرانجام با رایزنی با دستگاه حکومتی مصر موفق به کسب اجازه شد و مقصود خویش را عملی ساخت. از آن پس، مسلمانان ابتداء نماز خویش را به امام شافعی که در محراب نبوی می­‌ایستاد اقتداء می­کردند. سپس امام حنفی در محراب جدید (که موسوم به محراب حنفی شد) برای پیروان این مذهب، نماز را به پا می­داشت و تنها نماز تراویح را در شب­های ماه رمضان با هم بجا می­ آوردند و این مسئله از مدینه به مکه نیز سرایت کرد.

شهرت یافتن به محراب سلیمانی

در سال 938 هجری این محراب به وسیله سلطان سلیمان فرزند سلطان سلیم عثمانی با حفظ هیکل ظاهری و متناسب با محراب نبوی بازسازی و با مرمر سیاه و سفید نماسازی شد و به همین مناسبت به محراب سلیمانی معروف شد و در حال حاضر نیز با این نام مشهور است. پشت بنای محراب، کتیبه­ای به خطّ زرین بر زمینه قرمز برّاق روغنی وجود دارد که بانی آن را سلطان سلیمان در سال 938 قمری می­داند و داخل و اطراف محراب نیز با کتیبه­هایی از آیات قرآن زرّین مزیّن گردیده است: این آیات عبارتند از :آیه 162 بقره؛ 95 آل عمران و آیه 112 توبه. عبارت بسم الله الرحمن الرحیم درابتداء و عبارت  «صدق الله العظیم و صدق نبیه الکریم» و«صدق الله العظیم. صلی الله علی سیدنا محمد و آله» نیزدر انتهای این آیات دیده می­شود.

روشنائی محراب مذکور نیز در دوره­هایی با شمعدان‌های بلوری و گاهی با استفاده از شمعدان‌هایی از نقره بوده است.

در حال حاضر از این محراب به منظور اقامه نماز جماعت استفاده نمی‌شود  و امام جماعت مسجد النبی تنها در محراب عثمانی اقامه نماز می­کند.

قرآن کریم

اتحاف المؤمنین بتاریخ مسجد خاتم النبیین ،رافعی سودانی مصطفی بن محمد ، مدینه منوره ،المکتبه العلمیه ،1404 .

2- التحفة اللطیفه فی تاریخ المدینة الشریفه، سخاوی شمس­الدین (م 902 هـ)، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414.

3- مدینه شناسی، نجفی سیّد محمدباقر، تهران، مشعر، 1387 ش.

4- مرآة الحرمین او الرحلات الحجازیه، رفعت پاشا ابراهیم (م بعد 1353 ق)، قاهره، المکتبة الثقافة الدینیه، بی­تا.

5 - معالم دار الهجره، عبد الرزاق یوسف، مدینه منوره، المکتبه العلمیه ، 1401 .

6- موسوعة مرأة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، صبری پاشا ایوب (م 1307 ق)، قاهره، دار الآفاق العربیه، 1424.

7- وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، سمهودی علی بن احمد (م 911 ق)، تحقیق خالد عبدالغنی محفوظ، بیروت، دار الکتب العلمیه، 2006.