اذاخر
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Ahmad در تاریخ ۲۲ دی ۱۳۹۶ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
اَذاخِر، نام مکانی در مکه در شمال مسجدالحرام
موقعیت جغرافیایی
اذاخر جمع اِذخِر،[۱] نام مکانی است میان مکه و مدینه و نزدیک به مکه که به ثنیه (دره) اذاخر،[۲] جبل (کوه) اذاخر[۳] و شِعْب اذاخر[۴] شناخته می‌شود. به گزارش سَمهودی، در مدینه نیز جایی به این نام هست.[۵] این مکان میان شعب آل اَخْنس بن شُرَیق و فخّ[۶] قرار دارد و از شمال به [[اَبطح]][۷] و از شرق به حَجون متصل است.[۸] اذاخر بالای قریه مُعابده و اکنون در محدوده شهر جای گرفته است.[۹]
اذخر نام گیاهی خوشبو است که رویشگاه آن معمولاً بیابان‌های مکه است و کندن آن در حال احرام مباح و جویدنش هنگام ورود به حرم سفارش شده است.[۱۰]
بر خلاف مشهور که آرامگاه آمنه بنت وهب، مادر حضرت رسول(ص) را در اَبواء میان مدینه و مکه دانسته‌اند[۱۱]، بر پایه گزارشی، مدفن وی در مسیر کوهستانی اذاخر مکه است.[۱۲] برخی در‌گزارش بیعت عقبه دوم به سال سیزدهم بعثت، از دستگیری دو تن از بیعتکنندگان یثربی، سعد بن عباده و منذر بن عمرو، به دست قریش در این مکان قریش یاد کرده‌اند.[۱۳]
پیامبر(ص) در مسیر هجرت به مدینه، از اذاخر گذشت.[۱۴] همچنین ایشان در فتح مکه به سال هشتم ق. پیش از ورود به مکه فرمان داد تا نیروهایش به فرماندهی زبیر بن عوام، خالد بن ولید، و قیس بن سعد بن عبُاده، از دروازه‌های کداء و لیط، وارد شهر شوند و خود نیز با همراهانش از ناحیه اذاخر به شهر پای نهاد[۱۵] و خیمه خود را در اذاخر بر پا کرد[۱۶] و سپاه مسلمانان را از نبرد با قریش بازداشت. به گزارشی، پیامبر(ص) هنگام عبور از فراز گردنه اذاخر، برق شمشیرها را دید و چون درباره آن‌ها پرسید و فرمان منع نبرد را یادآور شد، به ایشان گفتند که نیروهای فرمانبر خالد بن ولید با قریش درگیر شده‌اند.[۱۷] در منابع به علت این جای‌گیری در اذاخر اشاره نشده است. شاید مشرف بودن این مکان به مکه، موجب آن بوده است.
اذاخر مکان نبرد محمد بن حسن، نماینده نفس زکیه در مکه، با کارگزار منصور عباسی، سَرِی بن عبدالله، در سال ۱۴۵ق. بود.[۱۸] در همین جا به سال ۷۸۹ق. درگیری سختی میان شریف علی پسر عجلان با فرزندان شریف رُمیثه از حاکمان مکه که فرمانروایی پسر عجلان را نپذیرفته بودند، رخ داد. در این درگیری، خون‌های بسیار ریخته شد و کبیش، فرمانده شورشیان، به قتل رسید.[۱۹] همچنین در همین جا به سال ۱۱۱۶ق. میان شریف سعد و شریف عبدالکریم نبردی سخت درگرفت که بر پایه‌گزارشی اغراق‌آمیز، سبب شد خون از خرمانیه تا ریع اذاخر روی زمین جاری شود.[۲۰] اکنون در مکه خیابانی به نام ریع اذاخر وجود دارد.
پانویس
- ↑ الصحاح، ج۲، ص۶۶۳، «ذخر»؛ معجم ما استعجم، ج۱، ص۱۲۸؛ معجم البلدان، ج۱، ص۱۲۷.
- ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۲۸۹؛ تاریخ طبری، ج۷، ص۵۷۴؛ معجم ما استعجم، ج۱، ص۱۲۸.
- ↑ نک: اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۲۰۹؛ تخریج الدلالات السمعیه، ص۳۷۰؛ میقات حج، ش۱۳، ص۱۵۴، «فرهنگ آثار تاریخی مکه».
- ↑ البلدان، ص۱۵۳؛ خزانة الادب، ج۹، ص۲۳۸.
- ↑ وفاء الوفاء، ج۴، ص۱۱۲۳.
- ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۲۸۵.
- ↑ فرهنگ اعلام جغرافیایی، ص۳۳.
- ↑ میقات حج، ش۱۳، ص۱۵۰، «فرهنگ آثار تاریخی مکه».
- ↑ شذرات الذهب، ج۱، ص۳۱۱.
- ↑ الکافی، ج۴، ص۳۹۸؛ الجمل و العقود، ص۳۳۳.
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۰؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ اخبار مکه، فاکهی، ج۴، ص۵۴؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۵۰۴؛ خزانة الادب، ج۹، ص۲۳۸.
- ↑ السیرة النبویه، ج۱، ص۴۴۹.
- ↑ الطبقات، ج۱، ص۱۸۰؛ المعالم الاثیره، ص۲۴.
- ↑ المغازی، ص۶۳۲؛ اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۲۸۸-۲۸۹؛ الاصابه، ج۲، ص۱۸۸.
- ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۲۸۸-۲۸۹؛ معجم البلدان، ج۱، ص۱۲۷.
- ↑ المغازی، ج۲، ص۸۲۵؛ الطبقات، ج۲، ص۱۳۵-۱۳۶؛ سبل الهدی، ج۵، ص۲۲۹.
- ↑ الکامل، ج۵، ص۵۴۲؛ نهایة الارب، ج۲۵، ص۳۸؛ تاریخ ابن خلدون، ج۳، ص۱۹۱.
- ↑ شفاء الغرام، ج۲، ص۳۵۲-۳۵۳؛ تاریخ مکه، ص۳۵۲.
- ↑ تاریخ مکه، ص۴۸۲.
منابع
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل اَذاخِر.
- آثار اسلامی مکه و مدینه: رسول جعفریان، قم، مشعر، ۱۳۸۶ش
- اخبار مکه: الازرقی (م.۲۴۸ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق
- اخبار مکه: الفاکهی (م.۲۷۹ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت،دار خضر، ۱۴۱۴ق
- الاصابه: ابن حجر العسقلانی (م.۸۵۲ق.)، به کوشش علی محمد و دیگران، بیروت،دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق
- انساب الاشراف: البلاذری (م.۲۷۹ق.)، به کوشش محمودی، بیروت، اعلمی، ۱۳۹۴ق
- البلدان: احمد بن یعقوب (م.۲۹۲ق.)، بیروت،دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۲ق
- تاریخ ابن خلدون: ابن خلدون (م.۸۰۸ق.)، بیروت،دار احیاء التراث العربی، ۱۳۹۱ق
- تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک): الطبری (م.۳۱۰ق.)، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت،دار احیاء التراث العربی
- تاریخ مکه از آغاز تا پایان دولت شرفای مکه: احمد السباعی (م.۱۴۰۴ق.)، ترجمه: جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۸۵ش
- تاریخ الیعقوبی: احمد بن یعقوب (م.۲۹۲ق.)، بیروت،دار صادر، ۱۴۱۵ق
- تخریج الدلالات السمعیه: علی بن محمد الخزاعی (م.۷۸۹ق.)، به کوشش احسان عباس، بیروت،دار الغرب الاسلامی، ۱۹۸۵م
- الجمل و العقود فی العبادات: الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش واعظزاده، دانشگاه مشهد، ۱۳۴۷ش
- خزانة الادب: عبدالقادر البغدادی (م.۱۰۹۳ق.)، به کوشش طریفی و الیعقوبی، بیروت،دار الکتب العلمیه، ۱۹۹۸م
- سبل الهدی: محمد بن یوسف الصالحی (م.۹۴۲ق.)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت،دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق
- السیرة النبویه: ابن هشام (م.۲۱۳/۲۱۸ق.)، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، المکتبة العلمیه
- شذرات الذهب: عبدالحی بن العماد (م.۱۰۸۹ق.)، بیروت،دار الفکر، ۱۴۰۹ق
- شفاء الغرام: محمد الفأسی (م.۸۳۲ق.)، به کوشش مصطفی محمد، النهضة الحدیثه، مکه، ۱۹۹۹م
- الصحاح: الجوهری (م.۳۹۳ق.)، به کوشش العطار، بیروت،دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق
- الطبقات الکبری: ابن سعد (م.۲۳۰ق.)، بیروت،دار صادر
- فرهنگ اعلام جغرافیایی تاریخی در حدیث و سیره نبوی: محمد محمد حسن شراب، ترجمه: شیخی، به کوشش نعمتی، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش
- الکافی: الکلینی (م.۳۲۹ق.)، به کوشش غفاری، تهران،دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ش
- الکامل فی التاریخ: ابن اثیر علی بن محمد الجزری (م.۶۳۰ق.)، به کوشش القاضی، بیروت،دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۷ق
- مراصد الاطلاع: صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م.۷۳۹ق.)، بیروت،دار الجیل، ۱۴۱۲ق
- المعالم الاثیره: محمد محمد حسن شراب، بیروت،دار القلم، ۱۴۱۱ق
- معجم البلدان: یاقوت الحموی (م.۶۲۶ق.)، بیروت،دار صادر، ۱۹۹۵م
- معجم ما استعجم: عبدالله البکری (م.۴۸۷ق.)، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۳ق
- المغازی: الواقدی (م.۲۰۷ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق
- میقات حج (فصلنامه): تهران، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت
- نهایة الارب: احمد بن عبدالوهاب النویری (م.۷۳۳ق.)، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی، ۱۴۱۲ق
- النهایه: ابن اثیر مبارک بن محمد الجزری (م.۶۰۶ق.)، به کوشش الزاوی و الطناحی، قم، اسماعیلیان، ۱۳۶۷ش
- وفاء الوفاء: السمهودی (م.۹۱۱ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت،دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.