پیاده‌روی اربعین از آیین‌های مرتبط به اربعین یا چهلمین روز شهادت امام حسین(ع) است که همه‌ ساله از روزهای نزدیک به اربعین، از مبداء شهرهای مختلف عراق به ویژه نجف آغاز می‌شود. مقصد این سفر پیاده، رسیدن به کربلا در روز اربعین (بیستم صفر) است.

جایگاه

مهم‏ترین کاربرد اربعین در فرهنگ شیعی، توجه به برپایی عزاى امام حسین(ع) است. پیاده‌روی اربعین از آیین‌های مرتبط به اربعین یا چهلمین روز شهادت امام حسین(ع) است که همه‌ ساله از روزهای نزدیک به اربعین آغاز شده و در مسیر‌های منتهی به بارگاه امام حسین(ع) در کربلا برگزار می‌شود. در این پیاده‌روی، غیر از مردم عراق *(شیعه، سنی، مسیحی و ایزدی)*، شیعیان دیگر کشورها مانند ایران، افغانستان، پاکستان و همچنین از دیگر ادیان نیز حضور دارند.

در سال‌های اخیر پیاده‌روی اربعین، از مرتبه یک عزادارى در سطح کشور عراق یا حتى منطقه خاورمیانه خارج شده و ابعادى جهانى به خود گرفته است. همچنین این راهپیمایى یکی از پرجمعیت‌ترین راهپیمایی‌ها در جهان شمرده شده و هر سال بر جمعیت آن افزوده می‌شود.[۱]


.[۲]

تاریخچه

به گفته سید محمد علی قاضی طباطبایی، عالم شیعه، در کتاب تحقیق درباره اول اربعین سیدالشهداء، حرکت به سوی کربلا در روز اربعین از زمان امامان معصوم(ع) در بین شیعیان رایج بوده و شیعیان حتی در زمان بنی‌امیه و بنی‌عباس نیز به این حرکت مقید بوده‌اند.[۳] همچنین حکومت‌های شیعی مانند آل بویه و صفویه نیز برای برگزاری پیاده‌روی اربعین اهمیت قائل بوده و آن را بین مردم تبلیغ می‌کردند.

زنده کردن آیین پیاده‌روی اربعین توسط محدث نوری

گفته شده است آیین زیارت امام حسین(ع) با پای پیاده در زمان شیخ مرتضی انصاری (۱۲۱۴-۱۲۸۱ق)، از فقیهان شیعه در قرن سیزدهم قمری، رواج داشت اما پس از این دوران فراموش شده بود. میرزا حسین نوری، معروف به محدث نوری (۱۲۵۴-۱۳۲۰ق)، فقیه و حدیث‌شناس شیعه در قرن چهاردهم قمری، با همراهی شاگردانش دوباره آیین زیارت با پای پیاده و پیاده‌روی اربعین را احیا کرد و در ادامه، علما و دیگر مردم نیز به آنها پیوستند.[۴]

نخستین اربعین

بنابر منابع تاریخی، جابر بن عبدالله انصاری،‌ صحابی پیامبر اسلام(ص)، اولین زائر مزار امام حسین(ع) است.[۵] وی به همراه عطیه عوفی، از شیعیان و پیروان امام علی(ع)، در اولین چهلم شهادت امام حسین(ع) به‌عنوان اولین زائر به کربلا رفته و قبر امام را زیارت کرد.[۶]

به نظر سید بن طاووس در کتاب «لهوف»، بازماندگان حادثه کربلا نیز در این روز از شام به کربلا بازگشته و قبر امام حسین(ع) و سایر شهدای کربلا را زیارت کرده‌اند[۷] و سر امام حسین(ع) و سایر شهدا را نیز همراه پیکر آنان به خاک سپردند و همین نخستین زیارت اهل بیت امام حسین از قبر او بود که منشاء و مبنای بزرگداشت روز اربعین شد. اما این گزارش مورد تردید برخی از علما و پژوهشگران قرار گرفته و بازگشت اسرا به عراق در مدت چهل روز را به سبب دوری مسافت و سختی راه، بعید دانسته‌اند.

مسیرهای پیاده‌روی به کربلا

مسیرهای متعددی برای پیاده‌روی به سوی کربلای تعیین شده، اما در میان این مسیرها سه مسیر اصلی وجود دارد که عمده زائران عراقی از آنها تردد می‌کنند و ظرفیت مناسبی برای پذیرایی از زائران را دارد. این مسیرها به شرح زیر است:

  • «نجف - حیدریه - کربلا»: این مسیر کوتاه‌ترین، پرترددترین و مشهورترین مسیر دسترسی از نجف به کربلاست.
  • «حله - طویریج - کربلا»
  • «بغداد - مسیب - کربلا»
  • «عین التمر - کربلا»
  • «کوفه - طویریج - کربلا»: این مسیر به طریق العلماء، طریق سبایا (اسراء) و مسیر شط فرات شهرت دارد.

اطلاعات مسیر نجف به کربلا

میزان مسافت ۸۰ کیلومتر
تعداد ستون‌ها ۱۴۵۲ ستون
فاصله بین هر ستون ۵۰ متر (۲۰ستون =۱ کیلومتر)
زمان لازم برای پیاده روی کل مسیر ۲۸ تا ۳۲ ساعت (متوسط روزی ۷ تا ۸ ساعت)
زمان تخمینی سفر پیاده ۳ تا ۴ روز
بهترین زمان شروع سفر ۱۶ صفر
زمان تقریبی رسیدن به کربلا ۱۹ صفر
میزان مسافت تعداد ستون‌ها فاصله بین هر ستون زمان لازم برای پیاده روی کل مسیر زمان تخمینی سفر پیاده بهترین زمان شروع سفر زمان تقریبی رسیدن به کربلا
۸۰ کیلومتر ۱۴۵۲ ستون ۵۰ متر (۲۰ستون =۱ کیلومتر) ۲۸ تا ۳۲ ساعت (متوسط روزی ۷ تا ۸ ساعت) ۳ تا ۴ روز ۱۶ صفر ۱۹ صفر

دستورالعمل‌های پیاده‌روی

پیاده‌روی را از طلوع آفتاب آغاز کرده و در مغرب به طور کامل توقف کنید. اولین شب را در یکی از موکب‌ها (کمپ یا حسینیه) در حدود ستون 500 و دومین شب را حدود ستون 1000 بگذرانید. مدت طولانی پیاده‌روی نکنید. هر زمانی لازم بود استراحت کنید. در زمان نماز مغرب جایی را برای خواب بین صدها موکب پیدا کنید.

تک نگاری

مجموعه شش جلدی «سر آغاز»؛ الگوی مفهومی پیاده‌روی اربعین از نگاه مقام معظم رهبری. مقالات:

  • چالش‌ها و راهکارهای حضور زنان در اربعین
  • اَبَر رویداد اربعین/ در این مقاله؛ جلوه‌ای از گردشگری دينی را به قلم مهديه بُد می خوانیم.
  • کارکردهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اربعین/ کارکردهای سیاسی اجتماعی و فرهنگی اربعین به تفکیک از منظر اندیشوران معاصر ایرانی بیان شده است.

پانوشت

  1. «جمعیت زائران کربلا در اربعین حسینی امسال از مرز ۲۷ میلیون نفر گذشت»، مندرج در پایگاه خبری سازمان حج و زیارت مورخ (۱۲/آذر/۱۳۹۴).
  2. ولایی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ۱۳۸۷ش، ص۷۳.
  3. قاضی طباطبایی، تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهدا(ع)، ۱۳۶۸ش، ص۱-۲.
  4. زندگینامه میرزا حسین نوری، سایت بلاغ.
  5. مصباح المتهجد، ج۲، ص۷۸۷؛ مسار الشیعه فی مختصر تواریخ، ص۴۶.
  6. مصباح المتهجد، ج۲، ص۷۸۷؛ مسار الشیعه فی مختصر تواریخ، ص۴۶.
  7. تصحیح و منبع‌شناسی کتاب الملهوف، ص۲۶۴.

منابع

  • توضيح‌المسائل امام خمینی، سید روح‌الله خمینی، تهران‌، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، چاپ نهم، ۱۳۷۲ش.

//////////////////////

  • '،
  • '،
  • '،
  • '،
  • '،
  • '،
  • '،
  • '،

مقالات مرتبط