ستون تهجد

ستون تهجّد: نمازگاه نافله‌هاي شبانه پيامبر در مسجدالنبي

مکان ستون تهجد

اين ستون پشت خانه حضرت فاطمه زهرا و در سمت شمالي آن قرار داشت. اکنون در آن‌جا محرابي كوچك است که چون کسي روبه‌روي آن مي‌ايستد، ستون در سمت چپ او، روبه‌روي باب جبرئيل٭۷ که پيشتر باب عثمان خوانده مي‌شد، قرار مي‌گيرد. اين ستون کنار مکان اصلي باب جبرئيل پيش از توسعه مسجدالنبي بود که اکنون کمي عقب‌تر از مکان نخست قرار دارد. در حال حاضر، درون ضريح پيامبر جاي گرفته و بر سنگ مرمري که آن‌جا نهاده‌اند، نوشته‌اند: «هذا متهجد النبي: اين‌جا مکاني است که پيامبر نافله شب مي‌گزارْد.»

ستون تهجد، محل نماز شب خواندن پیامبر

خوانده شدن آن به اين نام از آن رو است که چون مسجد از نماز‌گزاران خالي مي‏شد، پيامبر۹ كنار اين ستون که پس از درِ خانه امير مؤمنان علي قرار داشت، حصيري پهن کرده و روي آن به تهجّد و نماز می‌‏ايستاد. علي۷ نيز نماز شب را همين جا مي‌خواند. (تصوير شماره ۸)

در پي تقليد برخي مسلمانان از رسول خدا، ايشان حصير را جمع کرد و در پاسخ کساني که علت اين کار را پرسيدند، فرمود: ترسيدم نماز شب بر شما واجب شود و شما توان آن را نداشته باشيد. ابن نجّار و مطري از اين محل به «مصلّي النّبي صلّي الله عليه و آله باللّيل: نمازگاه شبانه پيامبر۹» ياد كرده‌‏اند. در سده‌هاي بعد، در آن مكان محرابي ساخته شد.

به فرمان عبدالمجيد٭ از حکمرانان عثماني٭ (م.۱۲۷۰ق.) ‌هنگام مرمّت و تعمير بناي مسجد نبوي، محراب قديمي تهجّد را تعمير و نماسازي كردند و بر روي آن با خطي زيبا اين آيه را نوشتند: {وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَه لَكَ عَسـى‏ أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً}: پاره‏‌اي از شب را به نماز بيدار باش که براي تو افزون بر نمازهاي واجب است. باشد كه خداوند تو را به مقام پسنديده (شفاعت) مبعوث گرداند.» (اسراء/۱۷، ۷۹)

فضیلت ستون تهجد

سمهودي در باب فضيلت نماز نزد اين ستون، روايت‌هايي آورده است؛ از جمله آن که محمد بن حنفيه، فرزند امام علي به سعيد بن عبدالله بن فضيل که در آن‌جا نماز مي‌‌گزارد، گفت: اين جا مصلاي رسول خدا هنگام به جاي آوردن نافله شب بوده است؛ از اين رو، پيوسته آن‌جا باش.

مسلمانان در گذر تاريخ براي نماز ‌گزاردن در کنار اين ستون بسيار اشتياق داشتند و اکنون نيز پشت محراب تهجّد٭ گرد مي‌آيند. اين محراب اكنون نيز موجود است؛ ولي در برابرش مانعي گذاشته‏‌اند تا مردم آن را نبينند و مدت‌ها است که زائران بدان دسترسي ندارند و مردم از نماز ‌گزاردن در كنار آن محروم شده‏‌اند. اين در حالي است که تبرّک به آن مستحب دانسته شده است.