آتش‌سوزی اول در مسجدالنبی
آتش‌سوزی اول در مسجدالنبی، آتش‌سوزی بزرگی بود که در سال 654 قمری بخشی از مسجدالنبی را تخریب کرد. گفته شده که این آتش‌سوزی در اثر اشتباه یکی از خدام حرم رخ داده‌است. در این آتش‌سوزی سقف مسجدالنبی و نیز سقف حجره نبوی از بین رفت. درها، منبر، مقصوره، کتب و خزائن نیز در آتش سوختند. بنابر نقل منابع تنها گنبد خزائن وسط صحن برجامانده بود.
این آتش‌سوزی اواخر دوره عباسی و در زمان مستعصم رخ داد و کار بازسازی از سال 655 قمری توسط منیف بن شیحه امیر مدینه آغاز شد اما با استیلاء مغولان بر بغداد و پایان کار عباسیان، بازسازی مسجد ناتمام ماند. ممالیک بحری مصر (792-648ق.) با در اختیار گرفتن حرمین، کار بازسازی مسجدالنبی را دنبال کردند.
زمان آتش‌سوزی
اواخر دوره عباسی، در اولین شب جمعه ماه رمضان سال 654 قمری، آتش سوزی بزرگی در مسجدالنبی روی داد.[۱]
علت آتش‌سوزی
بنا بر آنچه در اکثر منابع آمده، علت این حریق بر اثر بی احتیاطی یکی از خادمان مسجدالنبی بوده است. بدین ترتیب که یکی از خدام مسجد، ابابکر بن اوحد، وارد انبار شده در حالی‌که آتشی در دست داشته و این آتش ناگهان افتاده و موجب آتش‌سوزی و گسترش آن به تمام مسجد می‌شود.[۲]
اثرات آتش سوزی
در اثر این آتش‌سوزی که از سمت شمال غربی آغاز شده بود،[۳] سقف مسجد از بین رفت. همچنین سقف بالای حجره نبوی تخریب و به داخل حجره شریفه فروریخت.
منبر، درها و خزائن و پنجره‌ها، مقصوره‌ها، پوشش حجره و نیز تمام کتاب‌ها از بین رفت. سرب بعضی از ستون‌ها ذوب شد و سقوط کرد. فقط گنبد وسط صحن، که حافظ ذخائر بود، سالم ماند.[۴][۵]
مرمت آثار آتش سوزی
مرمت مسجد در سال 655 قمری در دوره خلافت المستعصم بالله آغاز شد اما با غلبه مغولان بر بغداد در سال 656 قمری کار بازسازی ناتمام ماند.
در این دوره، در زمان امارت منیف بن شیحه بر مدینه، سقف حجره نبوی و اطراف آن تا دیوار شرقی، تا باب جبرئیل و از جنوب تا دیوار قبله تا منبر ساخته شد.[۶]
پس از آن در دوره ممالیک بحری، بازسازی مسجدالنبی ادامه یافت.[۷]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ وفاالوفا، ج2، ص 371
- ↑ وفاالوفا، ج2، ص 371
- ↑ وفاالوفا، ج2، ص 371
- ↑ مدینه منوره، ص 98
- ↑ تعمیر و وسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 131
- ↑ مدینه منوره، 98-99
- ↑ مدینه منوره، ص 99-101
منابع
- تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ناجی محمدحسن عبدالقادر الانصاری، ترجمه عبدالمحمد آیتی، مشعر، 1378
- مدینه منوره، تحولات عمرانی و میراث معماری، صالح لمعی مصطفی، ترجمه صدیقه وسمقی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 1372
- وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001