کشیدن دندان یکی از محرمات احرام است. به نظر فقیهان شیعه،

جایگاه و مفهوم‌شناسی

در روایات اسلامی به سرمه کشیدن توصیه شده و برای آن فایده‌های مادی و معنوی ذکر شده است. بنابر روایات، پیامبر(ص) سرمه را برای درمان آب آوردن چشم، نورانی شدن چشم[۱] و از میان رفتن آلودگی‌های آن[۲] مؤثر دانسته است.

سُرمه به سنگی خاص و برّاق که ساییده شده و به چشم کشیده می‌شود گفته می‌شود.[۳] همچنین سرمه به هر ماده‌ای که برای درمان بر چشم کشیده می‌شود نیز اطلاق شده است.[۴] در عربی به سرمه «کُحل»[۵] و به سنگِ سرمه، «اِثمد»[۶] می‌گویند. برخی سرمه را به دو نوع تقسیم کرده‌اند: «اِثمِد» یعنی سرمه سیاه و «توتیا»، سرمه سفید.[۷]

کشیدن دندان در ایام حج

کشیدن دندان از محرمات احرام است؛ هرچند با انجام آن، خون نیاید.[۸] در کتاب‌های فقهی، در بحث از حج و عمره، به حرام بودن کشیدن دندان در حال احرام و کفاره داشتن این عمل اشاره شده است.[۹] اما به نظر برخی مراجع تقلید مانند ناصر مکارم شیرازی و حسین وحید خراسانی کشیدن دندان در حال احرام حرام نبوده و کفاره هم ندارد.[۱۰] همچنین بنابر نظر بهجت، تبریزی، خویی، زنجانی و سیستانی، کشیدن دندان اگر خون نیاید، مانعی ندارد و کفاره هم ندارد.

کفاره

  • بنابر نظر مراجع تقلیدی که کشیدن دندان را در حال احرام حرام می‌دانند، کفاره کشیدن دندان در حال احرام بنابر احتیاط، یک گوسفند است.[۱۱]
  • کشیدن دندان در حال ضرورت مانعی ندارد؛ اما برخی قائل به کفاره هستند و به نظر برخی دیگر کفاره ندارد.[۱۲]

پانوشت

  1. طب الائمه، ص۸۳؛ بحار الانوار، ج۷۳، ص۹۵ و ۹۷؛
  2. مجمع الزوائد، ج۵، ص۹۶؛ بحار الانوار، ج۹۵، ص۱۵۱؛ مستدرک الوسائل، ج۱، ص۳۹۷.
  3. لغت نامه، ج۸، ص۱۲۰۱۰؛ تاج العروس، ج۱۵، ص۶۴۹ «کحل».
  4. لغت نامه، ج۱۱، ص۱۶۰۴۷؛ فرهنگ معین، ص۵۵۴ «سرمه».
  5. العین، ج۳، ص۶۲؛ النهایه فی غریب الحدیث، ج۴، ص۱۵۴؛ لسان العرب، ج۱۱، ص۵۸۴ «کحل».
  6. العین، ج۸، ص۲۰؛ معجم الفاظ الفقه الجعفری، ص۲۸ «اثمد».
  7. المبسوط، طوسی، ج۵، ص۲۶۳؛ المهذب، ج۲، ص۳۳۰.
  8. نگاه کنید به: مناسک حج، مسئله ۴۶۸، ص۲۳۷-۲۳۸.
  9. نگاه کنید به: مناسک حج، مسئله ۴۶۸، ص۲۳۷-۲۳۸.
  10. مناسک نوین، ص۱۰۹.
  11. مناسک نوین، ص۱۰۹.
  12. نگاه کنید به: مناسک حج، مسئله ۴۶۸، ص۲۳۷-۲۳۸.

منابع

  • تاج العروس من جواهر القاموس، مرتضی الزبیدی، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.
  • تهذیب الاحکام، الطوسی (م. 460ق.)، به کوشش موسوی و آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365ش.
  • الصحاح (تاج اللغة و صحاح العربیة)، اسماعیل بن حماد الجوهری، تحقیق احمد عبدالغفور العطار، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق.
  • غایة المرام باخبار سلطنة البلد الحرام، عبدالعزیز بن عمر بن فهد المکی، تحقیق فهیم محمد شلتوت، مکه مکرمه، جامعة ام القری، ۱۴۰۶ق.
  • الکافی فی الفقه، ابوالصلاح الحلبی، به تحقیق رضا استادی، اصفهان مکتبة الامام امیرالمومنین علی(ع).
  • کتاب الحج، ابوالقاسم خویی (م.۱۴۱۳.ق.)، قم، لطفی، ۱۴۰۹ق.
  • کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، جعفر بن خضر کاشف الغطاء، به تحقیق عباس تبریزیان و دیگران، قم، انتشارات الإسلامی، ۱۴۲۲ق.
  • لسان العرب، ابن منظور (م. 711ق.)، قم، ادب الحوزه، 1405ق.
  • المختصر النافع فی فقه الامامیه (النافع فی مختصر الشرائع)، جعفر بن حسن محقق حلی، تهران، بنیاد بعثت، ۱۴۱۰ق.
  • معجم مقاییس اللغه، احمد بن فارس، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۰۴ق.
  • مناسک حج: پژوهشکده حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۷ش.
  • مناسک نوین: مصطفی آخوندی و عبدالرحمان انصاری، تهران، محراب قلم، ۱۳۹۰ش.


//////////////////////////////////

  • الانتصار، السید المرتضی (م. 436ق.)، قم، النشر الاسلامی، 1415ق.
  • تذکرة الفقهاء، العلامة الحلی (م. 726ق.)، قم، آل البیت، 1414ق.
  • تفسیر العیاشی: العیاشی (م. 320ق.)، به کوشش رسولی محلاتی، تهران، المکتبة العلمیة الاسلامیه.
  • تهذیب الاحکام: الطوسی (م. 460ق.)، به کوشش موسوی و آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365ش.
  • دعائم الاسلام: النعمان المغربی (م. 363ق.)، به کوشش فیضی، قاهره، دارالمعارف، 1383ق.
  • الصحاح، الجوهری (م. 393ق.)، به کوشش العطار، بیروت، دارالعلم للملایین، 1407ق.
  • غنیة النزوع، ابن زهرة الحلبی (م. 585ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسه امام صادق، 1417ق.
  • فرهنگ فقه فارسی، جمعی از محققان، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
  • الکافی: الکلینی (م. 329ق.)، به کوشش غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1375ش.
  • لسان العرب: ابن منظور (م. 711ق.)، قم، ادب الحوزه، 1405ق.
  • معجم مقاییس اللغه: ابن فارس (م. 395ق.)، به کوشش عبدالسلام، قم، دفتر تبلیغات، 1404ق.
  • من لا یحضره الفقیه، الصدوق (م. 381ق.)، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، 1404ق.
  • مناسک حج: پژوهشکده حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۷ش.
  • مناسک نوین: مصطفی آخوندی و عبدالرحمان انصاری، تهران، محراب قلم، ۱۳۹۰ش.
  • وسائل الشیعه: الحر العاملی (م. 1104ق.)، قم، آل البیت، 1412ق.

مقاله‌های مرتبط

/////////////////

  • توضيح‌المسائل امام خمینی، سید روح‌الله خمینی، تهران‌، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، چاپ نهم، ۱۳۷۲ش.
  • درسنامه فقه مطابق با فتاوای مراجع معظم تقلید، محمدحسین فلاح‌زاده، قم، مرکز نشر هاجر، ۱۳۹۵ش.
  • العروة الوثقی، سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ اول، ١٤١٧ق.
  • فرهنگ فقه فارسی، جمعی از محققان، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
  • موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، محمد تهانوی، به تحقیق علی دحروج، ترجمه فارسی عبدالله خالدی، با ترجمه انگلیسی و فرانسوی جورج زینانی، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، چاپ اول، ۱۹۹۱م.
  • '،