ضریح پیامبر، به محفظه فلزی مشبکی گفته می‌شود که گرداگرد حجره شریفه قرارگرفته است.

شکل‌گیری ضریح از آغاز

قبر پیامبر در حجره عایشه قرار داشت. عایشه پس از فوت پیامبر در حجره خویش ساکن بود و حائلی بین محل زندگی وی و قبر پیامبر وجود نداشت. اما در دوره‌های بعد همراه با بازسازی مسجدالنبی، حجره شریفه و محدوده قبر نبوی به‌صورت بخشی مجزا درآمد. عمده تغییرات در ادوار بعد بدین شرح است: در دوره ولیدبن عبدالملک، والی وی در مدینه، عمربن عبدالعزیز همراه با اصلاحاتی که در مسجد ایجاد نمود، دیواری پنج‌ضلعی دور حجره شریفه کشید. شکل پنج‌ضلعی آن به‌این خاطر بود که شبیه به کعبه نباشد. در سال 668ه.ق ملک ظاهر بیبرس مملوکی، مقصوره‌ای چوبی اطراف حجره شریفه کشید . او محوطه خانه حضرت فاطمه را نیز وارد در این مقصوره نمود. در سال 694ه.ق الملک العادل زین‌الدین کتبغا، ارتفاع دیواره‌های مقصوره را تا سقف افزایش داد. در سال 678ه.ق سلطان محمدبن قلاوون، گنبدی بر بالای حجره ایجاد کرد. پایین این گنبد مربع و بالای آن هشت‌ضلعی بود که با سرب پوشیده شده‌بود. در سال 881ه.ق، حسن بن محمد بن قلاوون، گنبد بالای حجره را بازسازی کرد.