ضریح رسول الله
ضریح پیامبر، به محفظه فلزی مشبکی گفته می‌شود که گرداگرد حجره شریفه قرارگرفته است.
شکل‌گیری ضریح از آغاز
قبر پیامبر در حجره عایشه قرار داشت. با این وجود عایشه پس از فوت پیامبر در حجره خویش ساکن بود و حائلی بین محل زندگی وی و قبر پیامبر وجود نداشت. اما در دوره‌های بعد همراه با بازسازی مسجدالنبی، حجره شریفه و محدوده قبر نبوی به‌صورت بخشی مجزا درآمد. عمده تغییرات در ادوار بعد بدین شرح است:
- در دوره ولیدبن عبدالملک، والی وی در مدینه، عمربن عبدالعزیز همراه با اصلاحاتی که در مسجد ایجاد نمود، دیواری پنج‌ضلعی دور حجره شریفه کشید. شکل پنج‌ضلعی آن به‌این خاطر بود که شبیه به کعبه نباشد.[۱]
- در سال 668ه.ق ملک ظاهر بیبرس مملوکی، مقصوره‌ای چوبی به ارتفاع 3/5 متر، اطراف حجره شریفه کشید.[۲] او محوطه خانه حضرت فاطمه را نیز وارد در این مقصوره نمود.[۳] سه در هم برای مقصوره ایجاد شد.[۴]
- در سال 694ه.ق الملک العادل زین‌الدین کتبغا، پنجره دائره ای شکل را در مقصوره چوبی ایجاد نمود و ارتفاع دیواره‌های مقصوره را تا سقف افزایش داد.[۵]
- در سال 678ه.ق سلطان سیف‌الدین قلاوون، گنبدی بر بالای حجره ایجاد کرد.[۶] پایین این گنبد مربع و بالای آن هشت‌ضلعی بود که با سرب پوشیده شده‌بود.[۷][۸]
- در سال 881ه.ق، حسن بن محمد بن قلاوون، گنبد بالای حجره را بازسازی کرد.
- در دوره اول اصلاحات قایتبای که قبل از آتش سوزی بزرگ انجام گرفت، سقف قدیم حجره شریفه خراب و گنبد کوچک آن با سنگ بازالت ساخته شد که قسمت بالای آن به خاطر استحام بیشتر از آهک بود.[۹]
- پس از آتش سوزی سال 886ه.ق، در دوره قایتبای، گنبد داخلی روی حجره شریفه، به گنبد بزرگ بیرونی روی سقف مسجد تبدیل شد. در این زمان، برای ضریح در جهت قبله، پنجره‌هایی از مس ساخته شد. در بالای آن هم پنجره‌ای مشبک قرارگرفت. اما در جهت شمالی و غربی پنجره‌ها آهنی بود و بالای آن تزییناتی از مس قرار گرفته بود و دارای 76 طاق بود.[۱۰]
- شاکله اصلی ضریح تا به امروز تغییرات چندانی نداشته و به همان صورت باقی مانده‌است.[۱۱] با این وجود جنس ضریحی که امروزه وجود دارد از طلاست.[۱۲]
درهای ضریح
ضریح پیامبر دارای 6 در به شرح زیر می‌باشد:
- در جنوبی به نام «باب التوبه»، بالای این در کتیبه ای نقره ای قرار دارد که تاریخ ساخت را 1026ه.ق ذکر کرده است.
- در شمالی که آن را «باب التهجد»، نامیده اند.
- در شرقی موسوم به «باب فاطمه» است.
- در غربی یا «باب النبی» که به باب الوفود نیز معروف است.
- دری در طرف راست مثلث، داخل ضریح.
- دری در طرف چپ مثلث، داخل ضریح.[۱۳]
پانویس
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص 69
- ↑ مدینه منوره، ص 99
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص 137
- ↑ عماره المسجد النبوی، ص 231
- ↑ وفاالوفا، ج2، ص 388
- ↑ عماره المسجد النبوی، ص 239
- ↑ وفاالوفا، ج2، ص 384
- ↑ مدینه منوره، ص 99
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص 141-142
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص 70
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 219
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 219
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص 71