نگاه کردن در آینه

این مقاله، راهنمای عملی احکام فقهی نیست. برای اطلاع از حکم و وظیفه شرعی به فتوای مرجع تقلید خود مراجعه کنید. از جمله نگاه کنید به: نگاه کردن در آينه (فتاوای مراجع).

نگاه کردن در آینه یکی از محرمات احرام است و حج‌گزار در حال احرام باید از آن پرهیز کند. ممنوعیت نگاه کردن به آینه از ممنوعیت زینت در حج بر می‌آید. از این رو در حال احرام نگاه کردن به آینه به قصد زینت حرام است. برخی فقها احتیاط را در ترک نگاه کردن به آینه حتی بدون قصد زینت می‌دانند. نگاه کردن به آینه کفاره ندارد.

نگاه کردن به آینه

دسته	محرمات احرام
مربوط به آیین	احرام در عمره و حج
مکان	حرم مکی
زمان	هنگام احرام
حکم	حرام است
کفاره	ندارد
پیامد فقهی	ندارد
مفاهیم فقهی وابسته	محرمات احرام
صفحه فتواهای مراجع	نگاه کردن در آينه (فتاوای مراجع)

گفته شده حرمت نگاه در آینه، کنایه‌ای است از به ظاهر و شکل خود مشغول نشدن و کنار گذاشتن هر آنچه سبب دوری احرام‌گزار از یاد خدا می‌شود؛ فقهای شیعه مستحب دانسته‌اند در این حالت، محرم «لبیک» بگوید تا جبران غفلت از خداوند شود و با گفتن این ذکر، توجه او معطوف به خدا شود.

فلسفه حرمت نگاه در آینه

گفته شده حرمت نگاه در آینه، کنایه‌ای است از خود را ندیدن، به ظاهر و شکل خود مشغول نشدن و کنار گذاشتن هر آنچه سبب غفلت و دوری احرام‌گزار از یاد خدا می‌شود. به همین سبب، فقهای شیعه مستحب دانسته‌اند در این حالت، محرم «لبیک» بگوید تا جبران غفلت از خداوند شود و با گفتن این ذکر، توجه خود را معطوف به خداوند سازد.

نگاه در آینه به قصد زینت

نگاه کردن در آینه اگر برای زینت باشد، حرام است و در این حکم فرقی بین مرد و زن نیست. محقق حلی حکم به حرمت را اشهر و علامه حلی آن را اقرب دانسته است. در مقابل گروهی مثل شیخ طوسی آن را مکروه دانسته‌اند، گرچه در کتاب المبسوط و نهایه حکم به حرمت داده است.

نگاه در آینه بدون قصد زینت

اگر نگاه کردن به آینه برای زینت نباشد، اشکالی ندارد، گرچه برخی ترک آن را احتیاط واجب و برخی ترک آن را اولی دانسته‌اند؛ البته گروهی از فقها حرمت نگاه کردن به آینه را مقید به زینت نکرده اند.

نگاه بی اختیار به آینه

آن چیزی که در حقیقت حرمت دارد، تزیین است، نه صرف نگاه کردن در آینه؛ چنان‌که در صحیحه حریز از امام صادق (ع) به آن تصریح شده است. بنابراین نیاز به قصد شخص دارد. به همین دلیل نگاه بی‌اختیار به آینه مشکلی ندارد و لذا اگر در اتاق شخص، آینه باشد و بی‌اختیار شخص به آن نگاه کند، اشکالی ندارد، لکن احتیاط در این است که اگر می‌تواند آینه را بردارد یا چیزی روی آن بیاندازد، این کار را انجام دهد.

نگاه به اشیاء صاف

نگاه کردن به اشیاء صاف و صیقل داده شده که عکس انسان در آنها پیدا است؛ مثل آب شفاف، در صورتی که برای زینت نباشد، مانعی ندارد.

عکس گرفتن

طبق نظر فقهایی که به حرمت نگاه در آینه بدون قصد زینت قائل‌اند، اگر کارهای دیگر مثل عکس گرفتن از شخص یا منظره‌ای، مستلزم نگاه کردن در آینه باشد، احتیاط واجب در ترک آن است.

کفاره نگاه کردن در آینه

حتی فقهایی که نگاه کردن در آینه را برای شخص مُحرم، حرام دانسته‌اند، کفاره‌ای برای آن قائل نیستند، گرچه طبق نظر برخی از فقها، احتیاط این است که یک گوسفند ذبح کند.

عمل مستحبی در صورت نگاه به آینه

اگر شخص برای زینت به آینه نگاه کند، مستحب است لبیک بگوید، تا به نوعی تجدید تلبیه شود.

منابع

• ابن بابويه، محمد بن على، من لا يحضره الفقيه، 4جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم - قم، چاپ: دوم، 1413 ق.
• ابن براج، قاضی عبد العزیز، المهذب، 2 جلد، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1406 ق.
• بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد، مناسک الحج، 1 جلد، بی نا، بی تا.
• پژوهشکده حج و زیارت، مناسک حج مطابق با فتاوای امام خمینی(ره) و مراجع معظم تقلید، تهران، مشعر، ۱۳۹۷ش.
• حائری، سید علی بن محمد طباطبائی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، 16 جلد، موسسه آل البیت (ع)، قم، چاپ اول، 1418 ق.
• حلبی، ابو الصلاح، تقی الدین بن نجم الدین، الکافی فی الفقه، 1 جلد، کتابخانه عمومی امام امیر المومنین (ع)، اصفهان، چاپ اول، 1403 ق.
• حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، تحریر الاحکام الشرعیۀ علی مذهب الامامیۀ، 6 جلد، موسسه امام صادق (ع)، قم، چاپ اول، 1420 ق. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، مختلف الشیعۀ فی احکام الشریعۀ، 9 جلد، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413 ق.
• حلی، محقق، نجم الدین، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، 4 جلدی، موسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، 1408 ق.
• حلی، محقق، نجم الدین، نکت النهایۀ، 3 جلد، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1412 ق.
• خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیلۀ، 2 جلد، دار العلم، چاپ اول، 1409 ق.
• خوئی، سید ابوالقاسم، المعتمد فی شرح المناسک، 3 جلد، دار العلم، قم، چاپ اول، 1410 ق.
• خوئی، سید ابوالقاسم، مناسک الحج، 1 جلد، چاپخانه مهر، قم، چاپ یازدهم، 1411 ق.
• شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضۀ البهیۀ فی شرح اللمعۀ الدمشقیۀ، 10 جلد، کتابفروشی داوری، قم، چاپ اول، 1410 ق.
• شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، 30جلد، مؤسسة آل البيت عليهم السلام - قم، چاپ: اول، 1409 ق.
• طوسی، ابو جعفر محمد بن الحسن، الجمل و العقود فی العبادات، 1 جلد، موسسه نشر دانشگاه فردوسی، مشهد، چاپ اول، 1387 ق.
• طوسی، ابو جعفر محمد بن الحسن، الخلاف، 6 جلد، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1407 ق.
• طوسی، ابو جعفر محمد بن الحسن، المبسوط فی فقه الامامیۀ، 8 جلد، المکتبۀ المرتضویۀ، تهران، چاپ سوم، 1387 ق.
• طوسی، ابو جعفر محمد بن الحسن، النهایۀ فی مجرد الفقه و الفتوی، 1 جلد، دار الکتاب العربی، بیروت، چاپ دوم، 1400 ق.
• طوسى، محمد بن الحسن، الإستبصار فيما اختلف من الأخبار، 4جلد، دار الكتب الإسلامية - تهران، چاپ: اول، 1390 ق.
• طوسى، محمد بن الحسن، تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان)، 10جلد، دار الكتب الإسلاميه - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
• كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، الكافي (ط - الإسلامية)، 8جلد، دار الكتب الإسلامية - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
• محقق داماد، سید محمد، کتاب الحج، 3 جلد، چاپخانه مهر، قم، چاپ اول، 1401 ق.
• نجف آبادی، حسین علی منتظری، احکام و مناسک حج، 1 جلد، نشر سایه، قم، چاپ چهارم، 1428 ق.
• نجفی، کاشف الغطاء، حسن بن جعفر، انوار الفقاهه (کتاب الحج)، 1 جلد، موسسه کاشف الغطاء، نجف، چاپ اول، 1422 ق.

مقالات مرتبط

• زینت
• نگاه کردن در آینه (فتاوای مراجع)