ستون حنانه
ستون حنّانه، يکی از ستون‌های مسجدالنبی و محل سخنرانى پيامبر(ص)، قبل از ساخته شدن منبر بوده است. بنابر منابع حديثى و تاريخى، پيامبر(ص) هنگام سخنرانى، به تنه نخلى که در اين مکان قرار داشت تکيه زده و سخنرانى مى‌کرد. پس از ساخته شدن منبر، صدای گریه از تنه نخل بلند شد. به همين دليل، به ستون حنانه به معنای صدای غمگین، معروف شد.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| مکان | مسجدالنبی |
| نام‌های دیگر | ستون جزعه |
| وقایع مرتبط | گریه تنه درخت واقع در این محل |
| مشخصات | |
| وضعیت | از ستون‌های روضه مطهر و پس از ستون توبه، دومين ستون به طرف روضه و ميان منبر و محراب |
مکان ستون حنانه
اين ستون از ستون‌های روضه مطهر و پس از ستون توبه، دومين ستون به طرف روضه و ميان منبر و محراب است.[۱]
پيشينه تاريخى ستون حنانه
پيامبر تا پيش از ساخته شدن منبر، بر تنه درخت خرمايی تكيه مي‌داد و سخن مي‌گفت. پس از ساخته شدن منبر به سال ششم يا هفتم ق.[۲]نخستين بار که ايشان براي سخنراني و موعظه بر منبر رفت، از آن تنه درخت، نالهای همچون ناله ماده شتري که آن را از بچه خود جدا کرده باشند يا همانند صداي گاو[۳] در فضای مسجد طنين افکند. در اين هنگام، ايشان از منبر فرود آمد و درخت را در بر گرفت يا بر آن دست نهاد. سپس آن ناله به خاموشي گراييد.[۴]آن‌گاه ايشان فرمود: اگر من آن را در بر نگرفته بودم، تا قيامت ناله مي‌کرد.[۵] از اين رو، ستونی که در آن مکان قرار گرفت، حنّانه خوانده شد.حنّانه از حنّ به معناي صدای طرب‌انگيز يا غمگينانه است.[۶]
نام ديگر: ستون جزعه
اين ماجرا از کرامت‌ها و معجزه‌های رسول خدا شمرده شده است. از اين رو از این ستون بعدها با نام «جزعه» نيز ياد کرده‌اند[۷].
سرنوشت تنه درخت
چندین سرنوشت برای تنه درخت، ذکر شده، که به شرح زیر است:
- بر پايه گزارشی، به فرمان رسول خدا آن تنه درخت را در جاي خود دفن کردند.[۸]
- گفته شده، در توسعه مسجد در زمان عثمان، اين تنه به دست ابی بن کعب از صحابه پيامبر افتاد و نزد او بود تا در جای خود دفن شد.[۹]
- به گفته ابن جبير كه ميان سال‌هاي 578ـ588ق. به مدينه سفر کرده، تا سده ششم ق. اين تنه در مسجد بود و مردم آن را مسح می‌کردند و بدان تبرک می‌جستند.[۱۰]ابن بطوطه نيز از لمس‌کردن و تبرک کردن آن ياد كرده است.[۱۱]
- در برخي منابع شيعی اشاره شده که بنی‌اميه پس از تجديد بنای مسجدالنبی، تنه مشهور به حنّانه را از جای خود کندند.[۱۲]
فضایل ستون حنانه
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ المعالم الاثيره، ص44.
- ↑ بحار الانوار، ج21، ص47.
- ↑ دلائل النبوه، ج2، ص563-564؛ عيون الاثر، ج1، ص278؛ السيرة الحلبيه، ج2، ص366.
- ↑ شرف النبي، ص430؛ الخرائج و الجرائح، ج1، ص165-166.
- ↑ بحار الانوار، ج17، ص365.
- ↑ معجم مقاييس اللغه، ج2، ص24، «حنّ».
- ↑ تاريخ و آثار اسلامي، ص212-213.
- ↑ وفاء الوفاء، ج2، ص388-389.
- ↑ الدرة الثمينه، ص262.
- ↑ رحلة ابن جبير، ص149-150؛ مدينه‌شناسي، ص88؛ نک: رحلة ابن بطوطه، ج1، ص153.
- ↑ رحلة ابن بطوطه، ج1، ص153.
- ↑ بحار الانوار، ج17، ص365.
- ↑ مستدرک الوسائل، ج3، ص426؛ جامع احاديث الشيعه، ج4، ص515.
- ↑ الغدير، ج5، ص124.
منابع
بحار الانوار، المجلسي (م.۱۱۱۰ق.)، بيروت، دار احياء التراث العربي،۱۴۰۳ق؛
تاريخ و آثار اسلامي مکه مکرمه و مدينه منوره، اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۷۲ش؛
جامع احاديث الشيعه، اسماعيل معزي ملايري، قم، المطبعه العلميه، ۱۳۹۹ق؛
الخرائج و الجرائح، الراوندي (م.۵۷۳ق.)، مؤسسه الامام المهدي[، ۱۴۰۹ق؛
الدره الثمينه في اخبار المدينه، محمد بن محمود النجار (م.۶۴۳ق.)، به کوشش صلاح الدين، مرکز بحوث و دراسات المدينه، ۱۴۲۷ق؛
دلائل النبوه، البيهقي (م.۴۵۸ق.)، به کوشش عبدالمعطي، بيروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۰۵ق؛
رحله ابن بطوطه، ابن بطوطه (م.۷۷۹ق.)، ترجمه: محمد علي موحد، تهران، علمي و فرهنگي، ۱۳۷۶ش؛
- رحله ابن جبير، محمد بن احمد (م.۶۱۴ق.)، بيروت، دار مکتبه الهلال، ۱۹۸۶م؛
- السيره الحلبيه، الحلبي (م.۱۰۴۴ق.)، بيروت، دار المعرفه، ۱۴۰۰ق؛
- شرف النبي، ابوسعيد واعظ خرگوشي، به کوشش روشن، تهران، بابک، ۱۳۶۱ش؛
- عيون الاثر، ابن سيد الناس (م.۷۳۴ق.)، بيروت، دار القلم، ۱۴۱۴ق؛
- الغدير، الاميني (م.۱۳۹۲ق.)، بيروت، دار الکتاب العربي، ۱۳۸۷ق؛
- مدينه‌شناسي، سيد محمد باقر نجفي، ۱۳۶۴ش؛
- مستدرک الوسائل، النوري (م.۱۳۲۰ق.)، بيروت، آل البيت:، ۱۴۰۸ق؛
- المعالم الاثيره، محمد محمد حسن شراب، تهران، مشعر، ۱۳۸۳ش؛
- معجم المقاييس اللغه، ابن فارس (م.۳۹۵ق.)، به کوشش عبدالسلام، قم، دفتر تبليغات، ۱۴۰۴ق؛
- وفاء الوفاء، السمهودي (م.۹۱۱ق.)، به کوشش محمد محيي الدين، بيروت، دار احياء التراث العربي، ۱۳۹۳ق.