کوه الرایه
کوه الرایه یا کوه ذُباب، کوهی است در شمال شهر مدینه و میان کوه احد و کوه سَلْع، که از آن در جنگ‌های احزاب، خیبر، تبوک و غابه نام برده شده است. این کوه، برای تعیین مسیر خندقی که در جنگ احزاب ساخته شده دارای اهمیت است.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| مکان | شمال شهر مدینه، در نزدیکی و در شرق کوه سَلْع و میان کوه احد و کوه سلع |
| نام‌های دیگر | ذُباب |
مسجد ذباب، روی این کوه قرار دارد.
نام
کوه الرایه، در گذشته، به نام ذُباب خوانده می‌شد.[یادداشت ۱][۱] گفته شده نامگذاری آن به ذباب[یادداشت ۲][۲]، به فردی به نام ذباب از مردم یمن برمی‌گردد، که مردی از انصار را کشته بود و مروان بن حکم، دستور داد او را روی این کوه گردن بزنند.[۳]
به گمانِ برخی، سببِ نامگذاری آن به الرایه (به معنای پرچم)[۴]، این است که پرچم اسلام بر بالای این کوه برافراشته می‌شد، یا آنکه پرچم شورشیان واقعه حرّه در آنجا نصب شد.[۵]
مکان
این کوه، در شمال شهر مدینه، در نزدیکی[۵] و در شرق کوه سَلْع[۱] و میان کوه احد و کوه سلع قرار دارد.[۵]
اهمیت
کوه الرایه، یکی از مناطق مهم مدینه از نظر تاریخی شمرده شده است؛ زیرا امروزه آثار خندقی که در ماجرای جنگ احزاب کنده شد از میان رفته و این کوه، نشانه خوبی برای یافتن مسیر احتمالی این خندق است.[۶]
مسجد ذباب
روی این کوه، مسجد ذباب قرار دارد، که به آن «قرین» و «الرایه» نیز گفته شده است.[۱] این مسجد، در جایی ساخته شده که حضرت محمد(ص) بر آن خیمه‌ای بر پا کرد. مسجد ذباب، مساحتی کوچک داشته[۵] و در سال ۱۴۰۶ق. بنای مخروبه آن و محرابی که به سختی دیده می‌شده گزارش شده است.[۷]
در تاریخ
در جریان جنگ احزاب، چادری برای حضرت محمد(ص) بالای این کوه نصب شد که از آنجا به عملیات مقدماتی مسلمانان در کندن خندق و تعیین محل آن نظارت می‌کرد.[۵]
در جریان دو غزوه خیبر و تبوک، حضرت محمد(ع) پرچمش را روی این کوه نصب کرد؛ وقتی مسلمانان آن را دیدند برای جهاد بیرون رفتند.[۷]
سلمة بن الاکوع، روی این کوه ایستاده و با فریاد، مردم را از دزدیده شدن شتران حضرت محمد(ص)، توسط عیینة بن حصن آگاه کرد. حضرت محمد(ص) بیرون رفته و غزوه غابه شکل گرفت.[۸]
پانوشت
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص267؛ المغانم المطابه فی معالم طابه، ص۱۴۶.
- ↑ مصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، ص۲۰۶؛ مفردات الفاظ قرآن، ص325.
- ↑ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص266.
- ↑ کتاب العین، ج2، ص153.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ آثار اسلامی مکه و مدینه، ج۱، ص۳۶۳.
- ↑ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص267.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ الدر الثمین، ص١٧١.
- ↑ الدر الثمین، ص۱۷۲.
منابع
- کتاب العین، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت، قم، ۱۴۰۹ق.
- مصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، احمد فیومی، مؤسسة دارالهجرة، قم، ۱۴۱۴ق.
- معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، دار و مکتبه الهلال، بیروت، ۱۴۱۹ق.
- المغانم المطابه فی معالم طابه، مجدالدین فیروز آبادی، مرکز بحوث و دراسات المدینة المنوره، مدینه، ۲۰۰۲م.
- مفردات الفاظ قرآن، راغب اصفهانی، دارالکتب العلمیه، قم، بی‌تا.