زیارت‌نامه متنی است که هنگام زیارت امامان یا امامزادگان خوانده می‌شود. برخی زیارتنامه ها زیارتنامه حضرت ابوالفضل، زیارتنامه حضرت معصومه مأثور هستند و از معصوم نقل شده اند. و برخی هم غیرمأثور که توسط عالمان نوشته شده است. زیارتنامه ها معمولا ساختار مشابه دارند و با سلام آغاز میشوند و با عرض ارادت به معصومین و برائت از دشمنان ادامه می یابد و با دعا و بیان درخواست‌های دنیوی و اخروی به پایان می‌رسد.

معرفی

زیارت‌نامه عبارت است از متنی که هنگام زیارت مرقد هریک از اهل بیت یا برخی از امامزادگان خوانده میشود و دعایی است که به عنوان تشرف باطنی برای ائمه و امامزادگان می خوانند و حاوی سلام و درود زائر نسبت به مدفون در آن مرقدهاست.[۱]

عالمان دین کتب متعددی به صورت مجموعه های زیارات تدوین کرده اند که آمیخته ای است از زیارت های مستند و منقول از معصومین و زیاراتی که انشای علمای بزرگ است. در این میان زیارت نامه هایی که از ائمه نقل شده زیاد است. مانند زیارت های امین الله، جامعه کبیره، وارث، عاشورا، و زیارت اربعین.[۲]

زیارتنامه‌ها در یک از اعتبار نیستند. برخی از سند معتبری برخوردارند و بعضی سند چندان معتبری ندارند.[۳]

منبع‌شناسی

از منابع اولیه و مهم زیارتنامه به کتاب‌هایی مانند کامل الزیارات اثر ابن قولویه قمی، المزار شیخ مفید، المزار الکبیر اثر المشهدی (درگذشت ۶۱۰ق)، المصباح الزائر و جناح المسافر ابن طاووس، المزار شهید اول، تحفه الزائر اثر علامه مجلسی، هدیه الزائرین شیخ عباس قمی، اشاره شده است.[۴]

انواع زیارت‌نامه‌ها

زیارت‌نامه به دو دسته مأثور (از امام نقل شده باشد) و غیر مأثور (توسط غیر معصوم مانند عالمان نوشته شده باشد) تقسیم می‌شود.[۵] ص۱۱۴. زیارتنامه های مأثور مانند: زیارت امین الله، زیارت جامعه کبیره، جامعه صغیره، زیارت عاشورا، زیارت اربعین، زیارت ناحیه مقدسه، زیارت آل یاسین، زیارت رجبیه، زیارتنامه حضرت ابوالفضل، زیارتنامه حضرت معصومه.[۶]

و زیارتنامه های غیرمأثور مانند: زیارتنامه حضرت عبدالعظیم حسنی و زیارت فرزندان ائمه اطهار(ع).[۷]

ساختار و محتوای زیارت‌نامه‌ها

زیارتنامه‌ها ساختار مشابهی دارند. به طور کلی زیارتنامه‌ها با اذن دخول یا سلام آغاز می‌شود و با صلوات بر محمد و آل محمد یا معصومی که زیارت می‌شود و نیز عرض ارادت و محبت به ساحت مقدس معصومین و ابراز خشم و دشمنی به دشمنان اهل‌بیت ادامه می‌باید؛ و در نهایت با دعا و بیان درخواست‌های دنیوی و اخروی به انتها می‌رسد.[۸]

زیارتنامه های اهل بیت محتوایی ارزشمند دارند که معارف دینی را دربردارند. از جمله مباحث خداشناسی و توحید، نبوت و امام شناسی.[۹]

پانویس

  1. مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۹۷.
  2. مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۹۷.
  3. مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۱۴۷.
  4. مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۱۰۳ تا ص۱۱۱.
  5. مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۱۱۴.
  6. مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۱۱۵ تا ص۱۲۸.
  7. مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۱۲۹.
  8. مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۱۴۰.
  9. مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۱۶۸ تا ۱۷۴.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب مزارها و زیارتنامه‌ها اثر مجتبی حیدری است.
  • مزارها و زیارتنامه‌ها، حیدری،‌ مجتبی، تهران، مشعر، ۱۴۰۴ش.