دراسة واعية لقضية الغدير (کتاب)
دراسة واعية لقضية الغدير في ضوء المنهج الاجتماعي التاريخي اثری عربی از محمدمهدی شمس‌الدین (۱۳۱۲–۱۳۷۹ش)، فقیه معاصر شیعه و رئیس پیشین مجلس اعلای شیعیان لبنان است. نویسنده در این کتاب با رویکردی اجتماعی ـ تاریخی به بررسی واقعه غدیر خم و پیامدهای آن پرداخته و تفاوت جامعه جاهلی و جامعه اسلامی و چگونگی تحول از یکی به دیگری را تبیین می‌کند.
 | |
| پدید آورندگان | |
|---|---|
| نویسنده | محمد مهدی شمس الدین |
| محتوا | |
| موضوع | مهدویت |
| زبان | فارسی |
| نشر | |
| ناشر | نشر مشعر |
| محل نشر | تهران |
| شمارگان | 5.000 |
| رده‌بندی کنگره | BP۵۱/الف۸۳د۹ ۱۳۸۷ |
| رده‌بندی دیویی | ۲۹۷/۹۵۹ |
| سایر مشخصات | شماره کتابشناسی ملی: ۱۰۹۷۷۱۰ |
عنوان
نام اثر به معنای «بررسی علمی و آگاهانه مسئله غدیر در پرتو روش اجتماعی و تاریخی» است.
هدف و روش
شمس‌الدین در این کتاب، بدون آوردن مقدمه‌ای مستقل، مستقیماً وارد مباحث اصلی می‌شود و بنابراین اهداف نگارش آشکارا بیان نشده است. او تأکید می‌کند که در پژوهش پیرامون واقعه غدیر، می‌توان از دو روش تاریخی محض یا اجتماعی ـ تاریخی بهره برد و روش دوم را برتر و نزدیک‌تر به واقع می‌داند؛ از همین‌رو، این شیوه مبنای تحقیق در کتاب قرار گرفته است.[۱]
ساختار و محتوا
این کتاب مختصر، چند مبحث کلیدی را بررسی می‌کند، از جمله:
- مسئله خلافت و شیوه‌های خلافت‌پژوهی،
- جایگاه روش اجتماعی در تحلیل غدیر،
- جامعه جاهلی و تفاوت آن با جامعه اسلامی،
- تعریف و هدف اسلام،
- فرآیند دگرگونی جامعه عربی،
- زمان و مسئول دگرگونی،
- دو دیدگاه در باب جانشینی پیامبر: «نیاز به نص» و «بی‌نیازی از نص»،
- شرایط پیشوایی در امام علی(ع).
محتوا
نویسنده با بهره‌گیری از روش اجتماعی ـ تاریخی نشان می‌دهد که مسئله امامت نیازمند نصّ قطعی است. او استدلال می‌کند که درباره ولایت امام علی(ع) آن‌قدر نصوص روشن و ضمنی وجود دارد که شمارش‌ناپذیر است و پیامبر اسلام(ص) درصدد بوده تا جانشینی علی(ع) را به امری قطعی و پذیرفته‌شده در جامعه تبدیل کند. وی سخن زبیر بن بکار را نقل می‌کند که:
«كان عامة المهاجرين و جلّ الأنصار لا يشكّون أنّ علياً هو صاحب الأمر بعد رسول‌الله»[۲] به معنای این‌که: عموم مهاجران و بیشتر انصار تردیدی نداشتند که امام علی(ع) پیشوای پس از پیامبر خدا(ص) است.
جایگاه اثر
این کتاب در میان آثار معاصر درباره واقعه غدیر، از آن جهت اهمیت دارد که به جای پرداختن صرف به نقل روایات، با ترکیب رویکرد اجتماعی و تاریخی کوشیده است تحلیلی نو از جایگاه غدیر و امامت در جامعه اسلامی ارائه کند.
پانویس
منابع
- پایگاه رسمی پژوهشکده حج و زیارت
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
- کتابخانه تخصصی حج و زیارت.
- دوازده گفتار درباره دوازدهمين حجت خدا حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)