مقبره ابن‌فهد حلی
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:E ebrahimi در تاریخ ۱۷ بهمن ۱۳۹۷ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
جمال‌الدین ابوالعباس احمد بن محمد بن فهد اسدی حلی، معروف به ابن‌فهد حلی، در سال 757ق به دنیا آمد. وی در طبقه شاگردان شهید اول و فخرالمحققین است. مشایخ حدیث او فاضل مقداد، و شیخ علی بن خازن فقیه و شیخ بهاءالدین علی بن عبدالکریم است. ابن‌فهد دارای تالیفاتی در موضوعات فقه، اخلاق، دعا و سیر و سلوک می‌باشد.
وی در سال 841 ه. ق، از دنیا رفت. بنابر نقل معروف قبر وی در کربلا و مورد احترام صاحب ریاض بوده است. این مرقد در خیابان باب القبله امام حسین (علیه‌السلام) می‌باشد. بر روی این مقبره بنایی با گنبد قدیمی وجود دارد که بنابر نقل آل طعمه توسط شاه عباس صفوی ساخته شده است. این بنا در سال 1384ه ق مورد بازسازی قرار گرفت.
برخی معتقدند قبر ابن‌فهد در حله بوده و قبری که در کربلا به وی نسبت داده شده در واقع متعلق به ابن‌فهد احسائی است.
معرفی اجمالی
جمال‌الدین ابوالعباس احمد بن محمد بن فهد اسدی حلی، معروف به ابن‌فهد حلی، از علمای بزرگ شیعه در نیمه دوم قرن هشتم و نیمه اول قرن نهم هجری است.
اساتید ابن فهد
از جمله اساتید ابن‌فهد و علمایی که او از آنها روایت کرده است، می‌توان از شخصیت‌های زیر نام برد: احمد بن عبدالله، معروف به ابن‌متوّج بحرانی، بهاءالدین علی بن عبدالکریم بن عبدالحمید نیلی نسابه، نظام‌الدین علی بن محمد بن عبدالحمید نیلی، ظهیرالدین علی بن یوسف بن عبدالجلیل نیلی، جلال‌الدین عبدالله بن شرف‌شاه، ضیاءالدین ابوالحسن علی بن محمد بن مکی (فرزند شهید اول) و فاضل مقداد سیوری.[۱]
شاگردان ابن‌فهد
بسیاری از علما نزد او شاگردی نموده یا از وی روایت، نقل کرده‌اند که از آن جمله‌اند: احمد بن محمد بحرانی، ابن‌راشد قطیفی، علی بن هلال جزائری، ظهیرالدین بن علی عیناثی عاملی، عبدالسمیع بن فیاض اسدی، شیخ مفلح بن حسن صیمری، عزالدین حسن بن احمد مارونی عاملی، شمس‌الدین بن عزالدین حسنی و سیدمحمد بن فلاح موسوی حویزی، معروف به «مشعشع».[۲]
بیشتر دوران عمر ابن‌فهد، مصادف با دوره حکومت آل جلایر در عراق بود. او در سال 840 ه. ق، از طرف اسپند میرزا ترکمان، حاکم بغداد [۳] برای مناظره با علمای اهل سنت، به بغداد دعوت شد. ابن‌فهد در این مناظره‌ها موفق شد حقانیت [شیع را ثابت کند. در نتیجه، اسپند میرزا، مذهب شیعه را اختیار کرد و به نام دوازده امام، خطبه خواند.[۴](اسپند میرزا، پسر قرا یوسف، پسر قرا محمد، از امرای دوره آل جلایر و معاصر شاهرخ تیموری است که از سال 836 ه. ق تا زمان وفات خود در سال 848 ه. ق به مدت دوازده سال، حاکم بغداد بود و پس از درگذشت، او را در گنبدی که به دستور وی، در دوره حیاتش ساخته بودند، به خاک سپردند.)
آثار و تألیفات ابن‌فهد
ابن‌فهد، تالیفات فراوانی داشته است؛ از جمله:
عدّة الداعی و نجاح الساعی (از مشهورترین آثار ابن‌فهد و از مهم‌ترین کتب شیعه در اخلاق و ادعیه)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع؛ التحصین فی صفات العارفین (از مهم‌ترین تالیفات عرفانی ابن‌فهد)، التواریخ الشرعیة عن الائمة المهدیة، استخراج الحوادث، اسرار الصلاة، الادعیه والختوم، بغیة الراغبین، الدر الفرید فی التوحید، الدر النضید فی فقه الصلاة، مصباح المبتدی وهدایة المقتدی، الموجز الحاوی لتحریر الفتاوی، کفایة المحتاج فی مناسک الحاج، اللمعة الجلیة فی معرفة النیة، المقتصر فی شرح المختصر، شرح ارشاد علامه حلی، شرح الفیة شهید اول، المحرر فی الفتوی، جوابات المسائل البحرانیة، جوابات المسائل الشامیة و رسالة الی اهل الجزائر.[۵]
اقوال در مدفن این‌فهد
ابن‌فهد در سال 757 ه. ق، به دنیا آمد و در سال 841 ه. ق، از دنیا رفت.[۶] خوانساری درباره قبر وی، می‌نویسد: [۷]
قبر ابن‌فهد حلی، در کربلا معروف است و وسط باغی، نزدیک خیمه‌گاه قرار دارد. من در آنجا، به زیارت قبر وی مشرف شدم و سیدعلی طباطبایی، صاحب ریاض، بدان مزار بسیار تبرک می‌جست و به زیارت آن می‌رفت.
با وجود شهرت مدفن ابن‌فهد حلی در این زیارتگاه، برخی معتقدند که قبر وی در حله است و مرقد منسوب به وی در کربلا، در واقع قبر ابن‌فهد احسائی، از دیگر علمای شیعه می‌باشد؛ چنان‌که شیخ علی بلادی بحرانی می‌نویسد:[۸] «برخی گفته‌اند قبری که در کربلا، نزدیک خیمه‌گاه حسینی، به قبر ابن‌فهد معروف است، قبر ابن‌فهد احسائی است. برخی دیگر نیز گفته‌اند قبر ابن‌فهد حلی است».
(تصویر شماره 174 و 175)
همچنین سیدمهدی قزوینی در کتاب المزار خود، ابراز عقیده نموده است که قبر ابن‌فهد حلی در حله قرار دارد و قبر ابن‌فهد احسائی در کربلا واقع است.[۹] شیخ آقابزرگ طهرانی نیز در شرح حال سیدحسین بن سیدمهدی قزوینی (1325 ه. ق) می‌نویسد: [۱۰]
علامه مرحوم شیخ آقارضا اصفهانی، در نامه‌ای به من نوشت که نظر سیدحسین قزوینی این است که قبر معروف در کربلا به ابن‌فهد حلی، مقبره ابن‌فهد احسائی است و ابن‌فهد حلی، در شهر حله مدفون است و شاید این موضوع را از پدرش، شنیده باشد.
موقعیت مرقد
مرقد ابن‌فهد، در خیابان قبله امام حسین (علیه‌السّلام)، در فاصله تقریبی 250 متری جنوب آستان حسینی واقع است. تاریخ دقیق بنای نخستین ساختمان، مشخص نیست. اما به گفته آل طعمه، شاه عباس صفوی در سال 1032 ه. ق، این بنا را ساخته است.[۱۱] حرزالدین، بنای قدیمی آن را چنین توصیف کرده است: «بر قبر وی، گنبدی قدیمی برپاست و اطراف آن، صحنی وجود دارد که با ستون‌ها و اتاق‌هایی برای استقرار زائران آستان امام حسین (علیه‌السّلام)، احاطه شده است». [۱۲]
بازسازی مرقد
مرقد ابن‌فهد در سال 1384 ه. ق، بازسازی شده است. در واقع ساختمان اصلی آن، بنایی چند ضلعی بوده که با الحاق نمازخانه‌ای از سمت جنوب و جنوب غربی به آن، شکل منتظم آن، از بین رفته است. مقبره دارای گنبدی به قطر حدود چهار متر و ارتفاع حدود نه متر از سطح زمین است. گردن گنبد هشت ضلعی است و هر ضلع، شامل پنجره‌ای بزرگ است. نمای گنبد از بیرون با کاشی‌هایی با نقش‌ه‌ای هندسی و گیاهی، پوشیده شده و از درون نیز آینه‌کاری شده است.
روی قبر، ضریحی مسی به طول حدود 5/ 1 متر و عرض کمتر از یک متر و ارتفاع تقریبی 5/ 2 متر قرار دارد. طول و عرض نمازخانه سرپوشیده متصل به بنا، به ترتیب 6* 5/ 3 متر و مساحت آن، بیش از 51 مترمربع است.[۱۳]
پانویس
- ↑ طبقات اعلام الشیعة، آغابزرگ الطهرانی، ج4، ص10.
- ↑ گلشن ابرار، ج1، ص161.
- ↑ ر. ک: مجالس المؤمنین، قاضی نورالله شوشتری، ج2، ص368 و 370.
- ↑ مجالس المؤمنین، ج2، ص370؛ روضات الجنات، ج1، ص82.
- ↑ برای آگاهی بیشتر، ر. ک: مرقدها و مکان‌های زیارتی کربلا، ص140 و 150.
- ↑ طبقات اعلام الشیعة، ج6، ص9.
- ↑ روضات الجنات، ج1، ص83.
- ↑ انوار البدرین، البلادی البحرانی، ص319.
- ↑ المزار، السید مهدی القزوینی، ص224 و 225.
- ↑ طبقات اعلام الشیعة، ج14، ص662.
- ↑ مرقد العلامة الشیخ احمد بن فهد الحلی، سلمان‌هادی آل طعمه، ینابیع، العدد 17، ص121.
- ↑ مراقد المعارف، ج1، ص76 و 77.
- ↑ مرقدها و مکان‌های زیارتی کربلا، ص163 و 165.