رباط ابوسماحه

رباط ابوسماحه

اطلاعات اوليه
بنيانگذار	امیر قیماز بن عبدالله
تأسیس	سال 578 هجری قمری
کاربری	وقف برای اسکان فقرا و در راه ماندگان؛ اعم از زائر و مجاور
مکان	در شمال حرم و در نزدیکی کشتارگاه مرکزی مکه
مشخصات
وضعیت	غیرفعال

بنای تاریخی رباط ابوسماحه (578ق.)، کاروان‌سرایی بود که در شمال حرم و در نزدیکی کشتارگاه مرکزی مکه و شرق جاده‌ای که به قبرستان معلّی منتهی می‌شد، قرار داشت.

این رباط توسط امیر قیماز بن عبدالله (588-551ق.) در سال 578 هجری قمری، برای اسکان فقرا و در راه ماندگان؛ اعم از زائر و مجاور، که به مکتب حنفی و تصوف گرویده باشند، وقف گردید.

موقعیت جغرافیایی

کاروان‌سرای ابوسماحه، در شمال حرم و در نزدیکی کشتارگاه مرکزی مکه و شرق جاده‌ای که به قبرستان معلّی منتهی می‌شد، قرار داشت.

وجه تسمیه

رباط ابوسماحه، در زمان فاسی به واسطه یکی از ساکنان مشهورش به این نام خوانده می‌شد.

واقف و کاربری

فاسی، که سند وقفیه این کاروان‌سرا را خوانده، گزارش کرده که قیماز این بنا را برای سرپناه فقرا و در راه ماندگان؛ اعم از زائر و مجاور، که به مکتب حنفی و تصوف گرویده باشند، وقف کرده است.

امیر قیماز بن عبدالله؛ مملوک سلطان سلجوقیان روم، قلیچ ارسلان؛ در سال‌های 571 تا 595 حاکم موصل بود و به دلیل احداث مدرسه، خانقاه و بیمارستان در شهر مکه، چهره‌ای بخشنده و محبوب برای خود ایجاد کرده بود.

ظاهراً این بنا پیش از این متعلق به شخصی به نام قفطی بوده است و بعداً توسط قیماز، در راستای اهداف جدید، تغییر کرده است.

منابع

این مقاله برگرفته از فصلنامه علمی ترویجی میقات حج، ش 104. بخش «رباط‌های مکه در قرون میانه اسلامی»، ص93. است.

• النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، ابن‌ تغری‌ بردی‌، یوسف‌ بن‌ تغری‌ بردی، ناشر: وزاره الثقافه و الارشاد القومی، الموسسه المصریه العامه، محل نشر: قاهره – مصر، 1392ش.
• شذرات الذهب، ابن عماد عکری، عبدالحی بن احمد.
• وفیات الأعیان، ابن خلکان، احمد بن محمد، 1968م، بیروت.
• العقد الثمین فی‏ تاریخ البلد الأمین، فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، 1959م، قاهره.
• شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، 1985م، بیروت.