اخبار مکه (ابن منده)
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Ahmad در تاریخ ۲ دی ۱۳۹۶ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
اخبار مکه، از آثار گمشده تاریخ محلی مکه، نوشته عبدالرحمن بن محمد بن منده عبدی اصفهانی (درگذشت ۴۷۰ق)
نویسنده
ابوالقاسم عبدالرحمن بن ابی‌عبدالله محمد بن اسحاق بن محمد بن یحیی بن مندة العبدی الاصفهانی، حافظ و مُحَدِّث، در سال ۳۸۱ق در اصفهان زاده شد.[۱] او و دیگر اعضای خاندانش را «ابن مَنده» لقب داده‌اند. این کلمه لقب نیای آنان ابراهیم، فرزند نتیجه فیروزان بن چهار بُخت است.[۲] گفته‌اند که فیروزان از صاحب منصبان لشکری ساسانیان بوده که در رویداد فتح اصفهان، اسلام آورده است.[۳] لقب «عبدی» این خاندان ازاین‌روست که یحیی بن منده با زنی از بنی‌عبد یالیل ازدواج کرد.[۴] این خاندانِ دارای اصالت ایرانی و مذهب حنبلی، دست‌کم از سده سوم تا هفتم قمری در اصفهان می‌زیسته و در دانش حدیث شهرت داشته‌اند.[۵]
منابع تاریخی، عبدالرحمن بن منده را بسیار ستوده و نام مشایخش را به تفصیل نوشته‌اند.[۶] او در جست‌وجوی دانش به شهرهای بسیار سفر کرد و در اصفهان، نیشابور، واسط، بغداد، مکه و دیگر شهرهای سرزمین‌های اسلامی از مشایخ فراوان حدیث شنید.[۷] نخستین استاد ابن منده، پدرش محمد (درگذشت ۳۰۱ق)[۸] از دانشوران سرشناس آن روزگار و نام‌آورترین دانشور خاندان ابن منده[۹] بود. ابن منده در گزارش حدیث بسیار وسواس داشت و جز بر شیوه اجازه، حدیثی روایت نمی‌کرد.[۱۰] او از دانشورانی سرشناس مانند حاکم نیشابوری و زاهر بن احمد سرخسی اجازه روایت گرفت.[۱۱] گفته‌اند به سنّت سخت پایبند بود و با آن چه بدعت می‌شمرد، ستیز می‌کرد و در این راه از کسی باک نداشت.[۱۲] وی سرانجام به سال ۴۷۰ق در اصفهان درگذشت و جمعیتی بسیار در تشییع جنازه او شرکت جستند.[۱۳]
موضوع کتاب
آثاری گوناگون را به ابن منده نسبت داده‌اند که برخی از آن‌ها اکنون در دست نیستند؛ مانند تاریخ اصبهان[۱۴] و اخبار مکه. کتاب اخیر از آثار تاریخ محلی مکه بوده که گم شده و جز اشاره کوتاه سخاوی، از آن آگاهی در دست نیست.[۱۵] در پی سخاوی، سنیدی نیز از این کتاب یاد کرده است.[۱۶] منابع دیگری که به شرح حال و آثار ابن منده پرداخته‌اند، از این اثر یاد نکرده‌اند.[۱۷]
پانویس
- ↑ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۰.
- ↑ المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴؛ تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۰۳۱.
- ↑ تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۰۳۱.
- ↑ شذرات الذهب، ج۴، ص۵۰۵.
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۶۹۷-۶۹۸، «ابن منده».
- ↑ المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۰.
- ↑ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۰.
- ↑ طبقات المحدثین باصبهان، ج۳، ص۴۴۲.
- ↑ نک: تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۰۳۲.
- ↑ تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۱۶۵.
- ↑ تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۱۶۵؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۵۱.
- ↑ المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴.
- ↑ المنتظم، ج۱۶، ص۱۹۴؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۵۴.
- ↑ الکامل، ج۱۰، ص۱۰۸.
- ↑ الاعلان بالتوبیخ، ص۲۸۲.
- ↑ معجم ما الف عن مکه، ص۵۸.
- ↑ نک: سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۵؛ کشف الظنون، ج۲، ص۱۶۷۱-۱۶۷۲.
منابع
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل اخبار مكه ابن منده.
- الاعلان بالتوبیخ: شمس الدین السخاوی (درگذشت ۹۰۲ق)، به کوشش فرانس روزنتال، بیروت،دار الکتب العلمیه.
- تذکرة الحفّاظ: الذهبی (درگذشت ۷۴۸ق)، بیروت،دار احیاء التراث العربی.
- دائرة المعارف بزرگ اسلامی: زیر نظر بجنوردی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ، ۱۳۷۲ش.
- سیر اعلام النبلاء: الذهبی (درگذشت ۷۴۸ق)، به کوشش گروهی از محققان، بیروت، الرساله، ۱۴۱۳ق.
- شذرات الذهب: عبدالحی بن العماد (درگذشت ۱۰۸۹ق)، بیروت،دار ابن کثیر، ۱۹۸۶م.
- طبقات المحدثین باصبهان: عبدالله بن حبان (درگذشت ۳۶۹ق)، به کوشش عبدالغفور، بیروت، الرساله، ۱۴۱۲ق.
- الکامل فی التاریخ: ابن اثیر علی بن محمد الجزری (درگذشت ۶۳۰ق)، بیروت،دار صادر، ۱۳۸۵ق.
- کشف الظنون: حاجی خلیفه (درگذشت ۱۰۶۷ق)، بیروت،دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۳ق.
- معجم ما الف عن مکه: عبدالعزیز السنیدی، ریاض، مکتبة الملک فهد، ۱۴۲۰ق.
- المنتظم: ابن جوزی (درگذشت ۵۹۷ق)، به کوشش محمد عبدالقادر و مصطفی عبدالقادر، بیروت،دار الکتب العلمیه، ۱۹۹۲م.