بازسازی مسجدالنبی (ممالیک برجی)
بازسازی مسجدالنبی (ممالیک برجی)، پس از استیلاء ممالیک برجی بر مصر و در اختیارگرفتن حرمین از سوی آنان، مورد توجه سلاطین مملوکی قرارگرفت.
مهمترین اقدامات سلاطین مملوکی در این دوره بدین شرح است:
- فرستادن منبر از سوی برقوق و مؤید
- بازسازی سقف در کنار مناره سنجاریه در زمان برسبای
- بازسازی سقف مقبره نبوی در زمان جقمق
- ساخت محراب حنفی در زمان اشرف اینال
- ساخت گنبد بزرگ بر مقبره نبوی در زمان قایتبای
برقوق
در سال 797ه.ق برقوق، منبری برای مسجد فرستاد.[۱][۲]
مؤید
در سال 820ه.ق، سلطان مؤید، منبری را برای مسجد فرستاد که جایگزین منبر اهدایی برقوق شد.[۳]
برسبای
در دوران برسبای، دو رواق مشرف بر صحن که در زمان محمدبن قلاوون، در جناح جنوبی به مسجد اضافه شده بود، مرمت شد.[۴][۵]
بخشی از سقف جناح شمالی در جوار مأذنه شمالشرقی(سنجاریه)، نیز بازسازی شد.[۶][۷]
ناظر این اقدامات، مقبل قدیدی بود.[۸]
جقمق
در دوره جقمق، بازسازی سقف مسجد،[۹] بویژه سقف مقبره نبوی در سال 853ه.ق صورت گرفت.[۱۰]
در جهت شمالی، مأذنهای که در دوره بیبرس ساختهشده بود[۱۱](مأذنه شمال غربی: چوبین)، دری قرار گرفت و بالای آن طاقچهای(رف) ساخته شد. زمینش نیز تا حد صحن با مرمر فرش شد.[۱۲][۱۳]
سطح بین مقصوره و دیوار دور مقبره نیز با مرمر و رخام پوشانده شد.
دیوار جنوبی نیز به همین ترتیب با مرمر مزین شد.[۱۴][۱۵]
ناظر این اصلاحات، امیر بردبک ناصری بود.[۱۶]
اشرف اینال
در دوره اشرف اینال، طوغان شیخ، محرابی در غرب منبر، برای حنفی مذهبها (مکانی بعدا محراب سلیمان قانونی در آن ساختهشد) ساخت.[۱۷][۱۸]
این محراب در سمت راست مقبره نبوی، کمی پایینتر از موقعیت کنونی آن ساخته شد.[۱۹]
قایتبای
بازسازی در دوره قایتبای طی دو مرحله صورت گرفت.
مرحله اول قبل از حریق: این دوره با یک وقفه یکساله مجدد از سرگرفته شد.[۲۰]
در این دوره طاقهای مشرف بر صحن در جهت شرقی و در پی آن سقف رواق تخریب شد. ستونها از سرب ساخته شد.[۲۱]
گنبد داخلی روی مقبره پیامبرساخته شد و بهجای سقف چوبی قرار گرفت.[۲۲]
مرحله بعد از حریق دوم، مربوط به آتش گرفتن مسجد در اثر صاعقه بود. در اثر این حریق، همه چیز جز گنبد داخلی قبر نبوی از بین رفت.[۲۳]
مهمترین بازسازیهای این دوره عبارت بود از:
- ساخت گنبد بزرگ برای مسجد که در مکان بالای روضه شریفه قرارداشت[۲۴]
- بازسازی و توسعه محراب عثمانی و ساخت گنبد بر روی آن مکان[۲۵]
- احیای محراب پیامبر[۲۶]
- توسعه در جهت شرقی مسجد [۲۷]
- رنگآمیزی سقف مسجد با رنگ لاجوردی[۲۸]
پانویس
- ↑ مدینه منوره، ص 101
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
- ↑ مدینه منوره، ص 101، تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
- ↑ مدینه منوره، ص 101
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
- ↑ مدینه منوره، ص 101
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
- ↑ مدینه منوره، ص 101
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
- ↑ مدینه منوره، ص 101
- ↑ مدینه منوره، ص 101
- ↑ مدینه منوره، ص 101
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
- ↑ مدینه منوره، ص 102
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
- ↑ مدینه منوره، ص 102
- ↑ مدینه منوره، ص 102
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
- ↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
- ↑ مدینه منوره، ص 102
- ↑ مدینه منوره، ص 102
- ↑ مدینه منوره، ص 103
- ↑ مدینه منوره، ص 103
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 421
- ↑ مدینه منوره، ص 104
- ↑ مدینه منوره، ص 104
- ↑ وفاالوفا ج2 ص 421
- ↑ مدینه منوره، ص 106
منابع
- تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ناجی محمدحسن القادر الانصاری، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، مشعر
- مدینه منوره، تحولات عمرانی و میراث معماری، صالح لمعی مصطفی، ترجمه صدیقه وسمقی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 1372
- وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001