بازسازی مسجدالنبی (ممالیک برجی)

از ویکی حج

بازسازی مسجدالنبی (ممالیک برجی)، پس از استیلاء ممالیک برجی بر مصر و در اختیارگرفتن حرمین از سوی آنان، مورد توجه سلاطین مملوکی قرارگرفت.

مهمترین اقدامات سلاطین مملوکی در این دوره بدین شرح است:

برقوق

در سال 797ه.ق برقوق، منبری برای مسجد فرستاد.[۱][۲]

مؤید

در سال 820ه.ق، سلطان مؤید، منبری را برای مسجد فرستاد که جایگزین منبر اهدایی برقوق شد.[۳]

برسبای

در دوران برسبای، دو رواق مشرف بر صحن که در زمان محمدبن قلاوون، در جناح جنوبی به مسجد اضافه شده بود، مرمت شد.[۴][۵]

بخشی از سقف جناح شمالی در جوار مأذنه شمال‌شرقی(سنجاریه)، نیز بازسازی شد.[۶][۷]

ناظر این اقدامات، مقبل قدیدی بود.[۸]

جقمق

در دوره جقمق، بازسازی سقف مسجد،[۹] بویژه سقف مقبره نبوی در سال 853ه.ق صورت گرفت.[۱۰]

در جهت شمالی، مأذنه‌ای که در دوره بیبرس ساخته‌شده بود[۱۱](مأذنه شمال غربی: چوبین)، دری قرار گرفت و بالای آن طاقچه‌ای(رف) ساخته شد. زمینش نیز تا حد صحن با مرمر فرش شد.[۱۲][۱۳]

سطح بین مقصوره و دیوار دور مقبره نیز با مرمر و رخام پوشانده شد.

دیوار جنوبی نیز به همین ترتیب با مرمر مزین شد.[۱۴][۱۵]

ناظر این اصلاحات، امیر بردبک ناصری بود.[۱۶]

اشرف اینال

در دوره اشرف اینال، طوغان شیخ، محرابی در غرب منبر، برای حنفی مذهب‌ها (مکانی بعدا محراب سلیمان قانونی در آن ساخته‌شد) ساخت.[۱۷][۱۸]

این محراب در سمت راست مقبره نبوی، کمی پایین‌تر از موقعیت کنونی آن ساخته شد.[۱۹]

قایتبای

نوشتار اصلی: بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)بازسازی در دوره قایتبای طی دو مرحله صورت گرفت.

مرحله اول قبل از حریق: این دوره با یک وقفه یک‌ساله مجدد از سرگرفته شد.[۲۰]

در این دوره طاق‌های مشرف بر صحن در جهت شرقی و در پی آن سقف رواق تخریب شد. ستون‌ها از سرب ساخته شد.[۲۱]

گنبد داخلی روی مقبره پیامبرساخته شد و به‌جای سقف چوبی قرار گرفت.[۲۲]

مرحله بعد از حریق دوم، مربوط به آتش گرفتن مسجد در اثر صاعقه بود. در اثر این حریق، همه چیز جز گنبد داخلی قبر نبوی از بین رفت.[۲۳]

مهمترین بازسازی‌های این دوره عبارت بود از:

  • ساخت گنبد بزرگ برای مسجد که در مکان بالای روضه شریفه قرارداشت[۲۴]
  • بازسازی و توسعه محراب عثمانی و ساخت گنبد بر روی آن مکان[۲۵]
  • احیای محراب پیامبر[۲۶]
  • توسعه‌ در جهت شرقی مسجد [۲۷]
  • رنگ‌آمیزی سقف مسجد با رنگ لاجوردی[۲۸]

پانویس

  1. مدینه منوره، ص 101
  2. تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
  3. مدینه منوره، ص 101، تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
  4. مدینه منوره، ص 101
  5. تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
  6. مدینه منوره، ص 101
  7. تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
  8. مدینه منوره، ص 101
  9. تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
  10. مدینه منوره، ص 101
  11. مدینه منوره، ص 101
  12. مدینه منوره، ص 101
  13. تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
  14. مدینه منوره، ص 102
  15. تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
  16. مدینه منوره، ص 102
  17. مدینه منوره، ص 102
  18. تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
  19. تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 140
  20. مدینه منوره، ص 102
  21. مدینه منوره، ص 102
  22. مدینه منوره، ص 103
  23. مدینه منوره، ص 103
  24. وفاءالوفا، ج2، ص 421
  25. مدینه منوره، ص 104
  26. مدینه منوره، ص 104
  27. وفاالوفا ج2 ص 421
  28. مدینه منوره، ص 106

منابع


  • تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ناجی محمدحسن القادر الانصاری، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، مشعر
  • مدینه منوره، تحولات عمرانی و میراث معماری، صالح لمعی مصطفی، ترجمه صدیقه وسمقی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 1372
  • وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001