احمد بن اقبال قزوینی
احمد بن اقبال قزوینی(تولد ۶۳۹-زنده در ۷۲۰ ق.) از دانشوران و قاریان ایرانی مکه بوده است. به رغم تصریح منابع به شهرت قزوینی، گزارشی از محل ولادت او در دست نیست. وی به همراه پدرش به مکه رفت و سالها در آنجا اقامت گزید. او پس از مکه به یمن رفت و گویا تا پایان عمرش در آن شهر مانده است. قزوینی، نزد برخی دانشوران این شهر همچون ابن عساکر (درگذشت ۵۷۱ق.)، عزالدین فاروثی (درگذشت ۶۹۴ق.)، ابوالفضل مریسی (درگذشت ۶۵۵ق.) و دلاصی (درگذشت ۶۹۴ق.) دانش آموخت و در تفسیر، حدیث و قرائت چیره‌دست شد.
| تولد و وفات، سکونت | |
|---|---|
| ۶۳۹ قمری متولد شد و تا ۷۲۰ زنده بود. ساکن مکه و یمن. اصالتا ایرانی. | |
| اطلاعات علمی | |
| اساتید | ابن عساکر (درگذشت ۵۷۱ق.)، عزالدین فاروثی (درگذشت ۶۹۴ق.)، ابوالفضل مریسی (درگذشت ۶۵۵ق.)، دلاصی (درگذشت ۶۹۴ق.) |
| تخصص در علوم | |
| تفسیر، حدیث و قرائت | |
زیست‌نامه
تولد و محل سکونت
ابوالعباس احمد بن عمر[۱] اقبال[۲] یا ابوالعباس بن ابی‌عمر معروف به قزوینی مکی در جمادی الآخره سال ۶۳۹ق. زاده شد.[۳] به رغم تصریح منابع به شهرت قزوینی، گزارشی از محل ولادت او در دست نیست. وی پس از عزیمت به مکه همراه پدرش، سالها در آنجا اقامت کرد. سپس ضمن مهاجرت به یمن، شهر عدن را موطن خویش برگزید و گویا تا پایان عمرش در همان شهر زیست.[۴] در منابع، به زمان این مهاجرت اشاره نشده است.
درگذشت
از زمان درگذشت او گزارشی در دست نیست. جندی هنگام ترک عدن، وی را پیر و شکسته وصف کرده است.[۵] فاسی بر پایه این گزارش، عمر وی را ۷۰ سال یا بیشتر دانسته و بر این باور است که او تا سال ۷۲۰ق. زنده بوده است.[۶] پذیرش این ادعا از آن جهت جای درنگ دارد که با توجه به ولادت ابوالعباس در ۶۳۹ق. سن او در سال۷۲۰ق. افزون بر۸۰ سال می‌شده است.[۷]
اطلاعات علمی
از اساتید او می‌توان ابن عساکر (درگذشت ۵۷۱ق.)، عزالدین فاروثی (درگذشت ۶۹۴ق.)، ابوالفضل مریسی (درگذشت ۶۵۵ق.) و دلاصی (درگذشت ۶۹۴ق.) را نام برد.[۸]
مقام علمی ابوالعباس و به ویژه چیره‌دستی وی در تفسیر، حدیث و دانش قرائت سبب شد تا جویندگان دانش با حضور در عدن، نزد وی به فراگیری این علوم در مسجد سماع پردازند؛ مسجدی که به دلیل فراوانی استماع کتب در آن، به این نام خوانده می‌شد. دلاصی ضمن شعری دیگران را در دانش نزد او فقیر شمرده است.[۹] جَنَدی، از مورخان سده هفتم و هشتم ق. که منظومه حاجبیه و کتاب تفسیر الوسیط واحدی را نزد وی آموخت، از اهتمام او در تلاوت قرآن یاد کرده است.[۱۰] درباره وی گفته‌اند کم‌نظیر است کسی که به اندازه او، در اقراء (آموزش قرائت) صبر و حوصله ورزیده باشد.[۱۱]
پیوند به بیرون
پانویس
- ↑ تاریخ ثغر عدن، ص۱۱، ۴۳.
- ↑ العقد الثمین، ج۳، ص۱۸.
- ↑ السلوک، ج۲، ص۴۲۸؛ العقد الثمین، ج۳، ص۱۸.
- ↑ السلوک، ج۲، ص۴۲۸؛ العقد الثمین، ج۳، ص۱۸.
- ↑ السلوک، ج۲، ص۴۲۸.
- ↑ العقد الثمین، ج۳، ص۱۸-۱۹.
- ↑ تاریخ ثغر عدن، ج۲، ص۱۱.
- ↑ السلوک، ج۲، ص۴۲۸؛ العقد الثمین، ج۳، ص۱۸؛ تاریخ ثغر عدن، ص۱۱، ۴۳.
- ↑ السلوک، ج۲، ص۴۲۸.
- ↑ السلوک، ج۲، ص۴۲۸؛ تاریخ ثغر عدن، ص۱۱-۱۲، ۴۳-۴۴.
- ↑ العقد الثمین، ج۳، ص۱۸؛ میقات حج، ش۱۱، ص۱۱۲، «نقش ایرانیان در حرمین شریفین».
منابع
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل احمد بن اقبال قزوینی.
- تاریخ ثغر عدن: عبدالله طیب بن عبدالله ابومخرمه (درگذشت ۹۴۸ق.)، لیدن، مطبعة بریل، ۱۹۳۶م
- السلوک فی طبقات العلماء و الملوک: محمد بن یوسف الجندی (درگذشت ۷۳۲ق.)، به کوشش محمد الحوالی، صنعا، مکتبة الارشاد، ۱۴۱۶ق
- العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین: محمد الفاسی (درگذشت ۸۳۲ق.)، به کوشش فؤاد سیر، مصر، الرساله، ۱۴۰۶ق
- میقات حج: تهران، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.