حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت نهادی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فرمان امام خمینی به‌منظور سرپرستی حجاج ایرانی و اجرای مناسک حج تأسیس شد. نخستین بار در ۲۹ شهریور سال ۱۳۵۸ امام خمینی آقایان محیی‌الدین انواری و فضل‌الله محلاتی را به‌عنوان سرپرست حجاج ایرانی منصوب کردند. این نهاد در طول زمان، تحت نظارت مقام معظم رهبری آیت‌الله خامنه‌ای، همچنان مسئولیت‌های خود را ادامه داده است.
حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت در جهت ترویج معارف دینی و اسلامی، آموزش‌های فرهنگی، پژوهش‌های علمی، و نظارت بر اجرای صحیح مناسک حج فعالیت می‌کند و نقشی مهم در تقویت پیوندهای اسلامی و معرفی انقلاب اسلامی به سایر مسلمانان دارد.
مؤسسه فرهنگی هنری مشعر عهده‌دار چاپ و نشر آثار مرتبط با حج، عتبات، عقاید و پاسخگویی به شبهات، تولید محصولات فرهنگی و پوشش مراسم مذهبی مانند حج و عمره است. همچنین، چاپخانه آن از سال 1384 فعالیت می‌کند.
اهداف و عملکردها
1. زدودن آثار شرک و طاغوت از مقدمات سفر حج.
2. آموزش مناسک حج و آشنایی حاجیان با جنبه‌های معنوی آن.
3. تقویت اتحاد مسلمانان و معرفی انقلاب اسلامی به دیگر کشورهای اسلامی.
4. بهره‌گیری از فرصت حج برای همفکری در حل مشکلات مسلمانان.
5. روشنگری در مورد جنایات قدرت‌های استکباری.
اهداف کلان
| شماره
|
هدف
|
| 1
|
ارتقای دانش دینی زائران و آماده‌سازی آنها برای تحول روحی.
|
| 2
|
نظارت بر اجرای صحیح مناسک حج و زیارت.
|
| 3
|
گسترش و تعمیق دستاوردهای حج و زیارت در زندگی فردی و اجتماعی زائران.
|
| 4
|
ترویج فرهنگ مقاومت و استکبار ستیزی.
|
| 5
|
افزایش رضایت زائران و ارتقای نظارت بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی.
|
سیاست‌های کلی
| شماره
|
سیاست
|
| 1
|
محور قرار دادن قرآن و سنت.
|
| 2
|
رعایت رهنمودهای امام خمینی و مقام معظم رهبری.
|
| 3
|
تعامل و همکاری موثر با نهادهای مختلف در امور حج.
|
| 4
|
شفافیت و پاسخگویی در تصمیمات و برنامه‌ریزی‌ها.
|
معاونت‌ها و وظایف آنها
| معاونت
|
وظایف
|
| معاونت فرهنگی
|
مدیریت آموزش و ساماندهی روحانیون کاروان‌ها و ارائه اقلام فرهنگی برای زائران.
|
| معاونت بین‌الملل
|
فعالیت‌های تبلیغی و ارتباطات بین‌المللی در حوزه حج.
|
| پژوهشکده حج و زیارت
|
انجام تحقیقات علمی و تولید آثار در زمینه حج و زیارت.
|
دفاتر نمایندگی
| شماره
|
موقعیت
|
مسئولیت
|
| 1
|
داخل کشور
|
21 دفتر نمایندگی وجود دارد که به مسائل زائران رسیدگی می‌کنند.
|
| 2
|
خارج کشور (عربستان، عراق، سوریه)
|
مسئول انجام برنامه‌های فرهنگی و دینی برای زائران ایرانی هستند.
|
اسامی نمایندگان ولی فقیه و سرپرستان حجاج ایرانی
| نام |
تاریخ انتصاب
|
| محیی‌الدین انواری |
۱۳۵۸/۰۶/۲۹
|
| فضل‌الله محلاتی |
۱۳۵۸/06/۲۹
|
| محمدرضا توسلی |
۱۳۵۸/۰۴/۲۷
|
| سید محمد موسوی خوئینی‌ها |
۱۳۶۱/۰۵/۱۴
|
| مهدي کروبي |
۱۳۶۴/۰۴/۲۸
|
| سید احمد خمینی |
۱۳۷۰/۰۷/۱۷
|
| محمد محمدی ری‌شهری |
۱۳۷۰/۰۲/۰۶
|
| سید علی قاضی عسگر |
۱۳۸۸/۱۰/۲۰
|
