مسجد جهینه
مسجد رُوحاء در ۷۴ کیلومتری جنوب غربی مدینه قرار دارد. مسجد روحاء به نام مسجد شرف الروحاء نیز شناخته شده. پیامبر(ص) در روحاء نماز خوانده و در نقل نبوی(ص)، از نماز خواندن حضرت موسی(ع) در اینجا یاد شده و گفته شده هفتاد پیامبر در این محل نماز خوانده‌اند. در اوایل قرن 14 قمری اشاره ای به وجود دو مسجد روحاء در این منطقه شده است.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | سجسج. |
| اطلاعات جغرافیایی | |
| مکان | جنوب غربی مدینه، در وادی روحاء. |
| ویژگی‌های جغرافیایی | آب و هوای خوش و معتدل. |
| باورها و آیین‌ها | |
| ویژگی یاد شده در متون مذهبی | نوشیدن حضرت محمد(ص) از آب آن و نماز خواندن کنار آن، نماز خواندن حضرت موسی(ص) کنار آن. |
| وقایع تاریخی | به باور برخی، جنگ امام علی(ع) با جنیان در محل این چاه بوده است. |
مکان
مسجد رُوحاء در وادی‌ای به همین نام، در ۷۴ کیلومتری جنوب غربی مدینه قرار داشته است.[۱] این وادی، به سبب وجود چاه‌های پرشمار[۲] و نیز داشتن هوای مناسب[۳] از منزلگاه‌های مورد توجه کاروان‌ها، میان مکه و مدینه بوده است.[۴]
نام
امروزه وادی روحاء به نام وادی بنی سالم شناخته می‌شود[۵] و مسجد روحاء به نام مسجد شرف الروحاء نیز شناخته شده.[۶] برخی نام مسجد غزاله را نیز مطرح کرده‌اند[۵] که به شهادت نقشه‌های هوایی به وضوح اشتباه است چرا که مسجد غزاله، با فاصله‌ای در غرب مسجد روحاء قرار دارد.[۷]
ویژگی‌های مکان
واقدی (م.۲۰۷ق)، به نمازخواندن پیامبر(ص) در روحاء تصریح کرده است.[۸] در نقل نبوی(ص)، از عبور کردن و نماز خواندن حضرت موسی(ع) در اینجا یاد شده و گفته شده هفتاد پیامبر در این محل نماز خوانده‌اند.[۹] مسلمانان بعدها، همین‌جا یا جایی در نزدیکی آن را به مسجد شرف الروحاء تبدیل کردند.[۱۰]
سه مسجد روحاء در یک منطقه
ایوب صبری پاشا، محقق مدینه (متوفی 1308قمری) اشاره‌ای به وجود دو مسجد در این منطقه کرده. او مسجد روحاء را بزرگ و مسجد شرف الروحاء را کوچک و محل نماز پیامبر(ص) توصیف کرده است.[۶] تطبیق آنچه او نقل کرده با مساجد روحاء امروزی ممکن نمی‌باشد اما امروزه سه مسجد روحاء شناخته شده در نزدیک هم وجود داره.[۱۱]
در طرف چپ جاده ای که از مدینه خارج می‌شود، مسجدی بزرگ با معماری جدید در میان منطقه مسکونی روحاء با یک مناره قرار دارد که ارتباطی به مسجد تاریخی مذکور ندارد. در طرف راست جاده، چاه تاریخی روحاء قرار دارد و در اطراف آن دو مسجد جای گرفته است. یکی مسجد تازه تاسیس شده با دو مناره است که در نزدیک جاده قرار دارد، دیگری مسجد قدیمی و نزدیک‌تر به چاه است. مسجد اخیر مورد بررسی در این مقاله بوده است.[۱۱]
پانویس
- ↑ اسد الغابه، ج1، ص232، 618، «پاورقی»؛ سبل الهدی، ج3، ص175؛ معالم الاثیرة، ص131.
- ↑ وفاء الوفا، ج3، ص165؛ موسوعه مرآة الحرمین، ج4، ص814.
- ↑ وفاء الوفا ج4، ص90.
- ↑ سفرنامه سیف الدوله، ص139، «پاورقی»؛ سفرنامه میرزا محمد حسین، فراهانی، ص218.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ المدينة المنورة بين الأدب والتاريخ، ص۹۷.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج ۴، ص۳۷۲.
- ↑ موقعیت مسجد روحاء در مقایسه به مسجد غزاله در غرب آن.
- ↑ المغازی، ج1، ص46-47؛ امتاع الاسماع، ج1، ص92.
- ↑ إثارة الترغيب والتشويق، ج1، ص141؛ الروض المعطار فی خبر الاقطار، ب2، ص277.
- ↑ وفاء الوفاء، ج4، ص83-84؛ موسوعه مرآة الحرمین، ج4، ص814.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ تصاویر و اطلاعات جغرافیایی گوگل مپ
منابع
- إثارة الترغيب والتشويق (ويليه زيارة بيت المقدس لابن تيمية)، محمد بن اسحاق الخوارزمی، مکه، مکتبه نزار، 1418ق.
- المدينة المنورة بين الأدب والتاريخ، عاصم حمدان، مدینه، نادی المدینه، 1412ق.
- روض المعطار فی خبرالاقطار، محمد بن عبدالمنعم حمیری، بیروت، مکتبة لبنان، 1984م.
- موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ایوب صبری پاشا، قاهره، دارالآفاق العربیه، 1424ق.
- اسد الغابه فی معرفه الصحابه، علی بن محمد ابن الاثیر، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق.
- سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد، محمد بن یوسف الشمس الشامی، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.
- المعالم الاثیرة، محمد محمد حسن شراب، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۱ق.
- وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
- سفرنامه فرهاد میرزا (ه‍دای‍ه ال‍س‍ب‍ی‍ل و ک‍ف‍ای‍ه ال‍دل‍ی‍ل)، فرهاد میرزا معتمد الدوله، تهران، علمی، ۱۳۶۶ش.
- سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، محمد حسین فراهانی، تهران، فردوسی، ۱۳۶۲ش.