چاه عهن
مکان
بئر العهن از چاه‌های مشهور مدینه بوده و در روستای قربان[۱] در منطقه «العالیه» واقع بوده است.[۲]
پیشینه
در گذشته، نزدیک این چاه درختی به نام «سدرة» وجود داشت که بعدها قطع شد و زمین آن به یک زمین کشاورزی تبدیل گردید. این چاه در دامنه کوه واقع شده و آب آن شیرین و گوارا است، اما محل دقیق آن امروزه مشخص نیست. برخی معتقدند که این همان چاه الیسیره است.
موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج ٤، أيوب صبري باشا، ص ٣٤٢
سید السمهودی به نقل از المؤرخ المطری آورده است و چاه بسیار خوبی است که در دل کوه حفر شده و در کنار آن درخت سدر (کنار) قرار دارد. اما سید المراغی یادآور شده است که آن درخت سدر دیگر وجود ندارد.
دوم اینکه در توصیف این چاه آمده است که «در کوه حفر شده»؛ ، بلکه اشاره به سنگی بودن و سختی زمین منطقه دارد. این زمین بخشی از «حرّه سوداء» (نواحی آتشفشانی و سنگلاخ اطراف مدینه) بوده که بعدها با لایه‌ای از خاک پوشیده شده و برای ساخت‌وساز یا کشاورزی آماده شده است.
منبع: المدينة بين الماضي والحاضر، ص ۲۶۷
که امروز در آن کشاورزی می‌شود و در کنار آن درخت سدرة (درختی خاص که در عربستان معروف است) قرار دارد."
شدت معروف است و آب آن تقریباً هیچ‌گاه خشک نمی‌شود و در نزد مردم مدینه احترام زیادی داشته است. اگرچه اطلاعات دقیقی در مورد فضل یا نسبت این چاه به پیامبر اسلام ﷺ وجود ندارد، اما مردم به طور سنتی از این مکان برکت می‌جستند.
که احتمالاً همان چاه "الیسیره" است که در نواحی بنی‌امیه از انصار وجود داشته است. از نظر تاریخی، این چاه به دلیل موقعیتش در نزدیکی خانه‌های آن‌ها و برکت‌هایی که از پیامبر اسلام در آن‌جا صورت گرفته، حائز اهمیت بوده است.
وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۸
در حال حاضر در منطقه‌ای که در آن کشاورزی انجام می‌شود، قرار دارد. همچنین در کنار این چاه درختی به نام سدرة وجود دارد که در برخی منابع تاریخی به آن اشاره شده است. در برخی از روایت‌ها آمده که این درخت قطع شده است. این منطقه به‌طور خاص به بنی‌امیه انصاریان نسبت داده شده است و به‌دلیل این که "العهن" در نزدیکی خانه‌های آن‌ها وجود داشته، این چاه به این نام معروف شده است.
چاه العهن در حال حاضر این چاه در داخل بستانی قرار دارد که نام آن از همین چاه گرفته شده است.
تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا ص ۲۶۸
بئر العهن در وسط باغی سرسبز واقع شده است. این چاه در کنار یک درخت "سدرة حسناء" (سدرة زیبای) قرار دارد که به زیبایی و جذابیت این مکان افزوده است. چاه بئر العهن آب فراوانی دارد
مغانم المطابه ص ۴۵
و این چاه ابتدا متعلق به انصار بود
الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص ٩٥
نام
این چاه به نام «الیسیره» نیز شناخته می‌شود
الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، محمد كبريت الحسيني المدني، ص ٩٥
این چاه به نام "العهن" که نوعی پشم است، نام‌گذاری شده است.
التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، 164
در زبان عربی، واژه "العهن" به معنی صوف رنگی (بشم رنگی)است.
تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا ص ۲۶۸
خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى ص ٣١٧
وگذشت كه بئر العهن بايد كه همين بئر يسيره بوده باشد
طبق روایت‌های موجود، این چاه به نام بئر عالية شناخته می‌شده
تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا ص ۲۶۸
پیامبر و چاه عهن
پیامبر اسلام(ص) از این چاه آب می‌نوشید[۳] و وضو می‌گرفت[۴]
نقل شده است كه مردم ، به چاه عهن به عنوان چاهى كه پيامبر از آن آبى نوشيده و وضو گرفته و حضورى در كنارش داشته ، تبرّك مى‌جويند.
مدينه شناسى ، ج ١، ص ٤٠٨
امروزه
مدينه شناسى، ج ١، ص ٤٠٨
در حال حاضر مىتوانيم در سمت شرقى مجاورت جنوبى وادى بطحان و منطقه‌اى كه به بلاد البدريّه شهرت دارد ، از اين چاه ديدار كنيم . قطر چاه حدود 3 متر و عمقش 16 متر است . از اسناد اوقافى مدينه چنين برمى‌آيد كه خاندان برزنجى ، چاه و باغِ در برگيرنده‌اش را وقف عام نموده‌اند . فضلاى مدينه موقعيّت جغرافيايى آن را با تعبير «بلادالعهن» مى‌شناسانند.