ابن عساکر
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ابوالیمن عبدالصمد بن عبدالوهاب بن ابی‌البرکات بن حسن بن عساکر دمشقی شافعی |
| لقب | امین الدین |
| زادگاه | دمشق |
| محل زندگی | دمشق، بغداد، حجاز، مصر |
| تاریخ وفات | ۶۸۶ یا ۶۸۷ق |
| محل دفن | بقیع پشت قبة العباس |
| شهر وفات | مدینه |
| خویشاوندان سرشناس | ابن عساکر صاحب تاریخ دمشق (پسرعمو) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | ابن قدامه مقدسی، مجد الدین قزوینی، ابوالقاسم صرصری، ابوالبرکات بن عساکر، ابوالوفاء، علم‌الدین سخاوی و شمس‌الدین دمشقی |
| محل تحصیل | دمشق، بغداد |
| اجازه روایت از | ابن نجار برای کتاب الدرة الثمینة |
| تألیفات | اتحاف الزائر و اطراف المقیم للسائر، حاشیه بر الدرة الثمینه، غزوة دمیاط |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حضور در جنگ دمیاط |
| اجتماعی | اقامت ۴۰ ساله در حجاز |
امین الدین عبدالصمد بن عبدالوهاب معروف به ابن عساکر صاحب کتاب اتحاف الزائر و اطراف المقیم للسائر. وی پسرعموی ابن عساکر، صاحب تاریخ دمشق است.
ابن عساکر تحصیلات خویش را در شهرهای دمشق و بغداد گذراند و سپس به حجاز و مصر نیز سفر کرد. وی در بغداد از ابن نجار (م.۶۴۳ق.) اجازه روایت الدرة الثمینة فی اخبار المدینه را گرفت. در مدت اقامتش در مصر، در نبرد صلیبی هفتم معروف به دمیاط شرکت کرد و مجروح شد. پس از آن به حجاز رفت و حدود ۴۰ سال در مکه و مدینه اقامت داشت.
از مهم‌ترین کتاب‌های وی، اتحاف الزائر و اطراف المقیم للسائر درباره آداب و احکام زیارت مرقد نبوی(ص) است. وی در این کتاب علاوه بر آداب و احکام زیارت، ذیل بخش دوم به چگونگی و تاریخ وفات پیامبر(ص) و وصف دفن و کفن و مرقد او را نیز توضیح می‌دهد.
شخصیت‌شناسی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
امین الدین ابوالیمن عبدالصمد بن عبدالوهاب بن ابی‌البرکات بن حسن بن عساکر دمشقی شافعی، معروف به ابن عساکر، در دمشق زاده شد.[۱] وی از عموزادگان ابن عساکر، صاحب تاریخ دمشق، است.[۲]
آموزش در شام، بغداد، حجاز و مصر[ویرایش | ویرایش مبدأ]
آموختن فقه و روایت را نزد ابن قدامه مقدسی (م.۶۲۰ق.)، مجد الدین قزوینی (م.۶۲۲ق.)، ابوالقاسم صرصری (م.۶۲۶ق.) و جدش ابوالبرکات بن عساکر (م.۶۲۷ق.) آغاز کرد.[۳] در ۲۰ سالگی عازم بغداد شد و از استادان نامی آن دیار بهره برد و در سال ۶۴۱ق. از ابن نجار (م.۶۴۳ق.) اجازه روایت الدرة الثمینة فی اخبار المدینه را گرفت. (ص۴۶-۴۷) در سال ۶۳۵ق. برای حج از بغداد راهی حجاز شد و از آن‌جا به شام بازگشت و از دانشمندان بزرگ دمشق، حمات، حلب، و حِمْص همچون ابوالوفاء (م.۶۴۱ق.) (نک: ص۱۷۵)، علم‌الدین سخاوی (م.۶۴۳ق.) (نک: ص۱۷۵) و شمس‌الدین دمشقی (م.۶۴۸ق.) (ص۶۷) بهره‌گرفت. بار دیگر به بغداد رفت و از آن‌جا به مصر سفر کرد.
حضور در جنگ‌های صلیبی و اقامت در حجاز[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در مدت اقامتش در مصر، در نبرد صلیبی هفتم معروف به دمیاط شرکت کرد و مجروح شد.[۴] پس از نبرد به سال۶۴۸ق. به حجاز سفر کرد و باقی عمر خود را نزدیک ۴۰ سال در مکه و مدینه گذراند.[۵] از احوال شخصی او گزارشی دیگر در دست نیست.[۶]
ابن عساکر نزد مردم مصر، یمن و شام محبوبیت داشت و حکمرانان این سرزمین‌ها از او دعوت کردند؛ اما درخواست آنان را نپذیرفت و حجاز را ترک نکرد.[۷] او مدرّس علوم دینی بود و وصف مجالس فراوان درسش که در کتاب ملء العیبه آمده، نشان از توفیق او در تدریس و شاگردپروری دارد.[۸] محمد بن احمد مطری، نویسنده التعریف بما آنست الهجره، کتابی مستقل در موضوع مدینه، از شاگردان اوست.[۹]
تألیفات[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نگاشته‌های ابن عساکر فراوان است؛ از جمله حاشیه بر الدرة الثمینه[۱۰] و غزوة دمیاط.[۱۱]
یکی از مهم‌ترین کتاب‌های وی درباره آداب و احکام زیارت مرقد نبوی(ص)، اتحاف الزائر و اطراف المقیم للسائر است. وی در این کتاب علاوه بر آداب و احکام زیارت، ذیل بخش دوم به چگونگی و تاریخ وفات پیامبر(ص) و وصف دفن و کفن و مرقد او را نیز توضیح می‌دهد.
درگذشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ابن عساکر در سال ۶۸۶ق.[۱۲] یا ۶۸۷ق.[۱۳] درگذشت و در بقیع پشت قبة العباس به خاک سپرده شد.[۱۴]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۲۳۴؛ العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۳؛ شذرات الذهب، ج۵، ص۳۹۵-۳۹۶.
- ↑ وفیات الاعیان، ج۳، ص۳۰۹؛ البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۶۱.
- ↑ الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۲۳۴؛ العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۳.
- ↑ ملء العیبه، ص۲۱۳-۲۱۹.
- ↑ العبر، ج۳، ص۳۶۲؛ شذرات الذهب، ج۵، ص۳۹۶.
- ↑ الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۲۳۳-۲۳۴؛ العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۲-۴۳۳.
- ↑ البدایة و النهایه، ج۱۳، ص۲۵۸؛ العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۴؛ عقد الجمان، ص۳۶۷.
- ↑ ملء العیبه، ص۱۴۷، ۱۹۳.
- ↑ التعریف، ص۱۰؛ التحفة اللطیفه، ج۴، ص۳۶۲.
- ↑ التعریف، ص۵۶.
- ↑ العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۴؛ التاریخ و المورخون، ص۵۱.
- ↑ البدایة و النهایه، ج۱۳، ص۲۵۸؛ العبر، ج۳، ص۳۶۲؛ العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۳.
- ↑ الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۲۳۴؛ السلوک، ج۲، ص۲۰۹.
- ↑ العقد الثمین، ج۵، ص۴۳۳؛ التحفة اللطیفه، ج۵، ص۳۶۲-۳۶۳.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل اتحاف الزائر و اطراف المتقیم للسائر.
- البدایة و النهایه: ابن کثیر (م.۷۷۴ق.)، به کوشش علی محمد و عادل احمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق
- التاریخ و المورخون بمکه: محمد حبیب الهیله، مکه، مؤسسة الفرقان، ۱۹۹۴م
- التحفة اللطیفه: شمس الدین السخاوی (م.۹۰۲ق.)، به کوشش عبدالله بن عباس و دیگران، السعودیه، مرکز دراسات المدینه، ۱۴۲۹ق
- التعریف بما آنست الهجرة من معالم دارالهجره: محمد بن احمد المطری (م.۷۴۱ق.)، بیروت، المکتبة العلمیه، ۱۴۰۲ق
- السلوک لمعرفة دول الملوک: المقریزی (م.۸۴۵ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق
- شذرات الذهب: عبدالحی بن العماد (م.۱۰۸۹ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۲۱ق
- العبر فی اخبار من غبر: الذهبی (م.۷۴۸ق.)، به کوشش محمد بن السعید، بیروت، دار الکتب العلمیه
- العقد الثمین: محمد الفأسی (م.۸۳۲ق.)، به کوشش فؤاد سیر، مصر، الرساله، ۱۴۰۶ق
- عقد الجمان فی تاریخ اهل الزمان: بدر الدین محمود العینی (م.۸۵۵ق.)، به کوشش محمد امین، مرکز تحقیق التراث، جامعة القاهره، ۱۴۰۸ق
- ملء العیبة بما جمع بطول الغیبه: محمد بن عمر ابن رشید الفهری السبتی (م.۷۲۱ق.)، به کوشش محمد الحبیب، دار الغرب الاسلامی، ۱۴۰۸ق
- الوافی بالوفیات: الصفدی (م.۷۶۴ق.)، دار الفکر، ۱۴۲۵-۱۴۲۶ق
- وفیات الاعیان: ابن خلکان (م.۶۸۱ق.)، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر.