مطالعه فیزیک ازدحام در فاجعه منا (کتاب)
 | |
| پدید آورندگان | |
|---|---|
| نویسنده | تقی میرزایی شیخ‌آبادی |
| محتوا | |
| موضوع | واقعه منا، پیچیدگی محاسباتی |
| نشر | |
| تعداد صفحات | 178 |
| ناشر | مشعر |
| وب‌سایت ناشر | http://hzrc.ac.ir |
| محل نشر | تهران |
| شابک | 9789645409829 |
| رده‌بندی کنگره | BP262/2 |
| رده‌بندی دیویی | 297/761 |
مطالعه فیزیک ازدحام در فاجعه منا، از کتاب‌های منتشر شده توسط پژوهشکده حج و زیارت است که به قلم تقی میرزایی شیخ‌آبادی نگاشته شده و ابعاد فاجعه منا در سال ۱۳۹۴ش را بر اساس نظریه‌های فیزیک ازدحام بررسی می‌کند. نویسنده در این کتاب بعد از طرح مقدماتی درباره نظریه‌های فیزیکی مربوط، حرکت حاجیان در خیابان ۲۰۴ منا را با حرکت ذرات شبیه‌سازی کرده و بر اساس این نظریه تبیین کرده است. نویسنده، عواملی همچون بسته بودن انتهای مسیر با خودروی پلیس، حضور حاجیان با صندلی چرخ‌دار، و آمیخته بودن حاجیان با اندازه بدن و وزن متفاوت را از عوامل وقوع و شدت‌گیری تلفات این حادثه دانسته است.
ساختار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
کتاب حاضر در پنج فصل ابعاد فاجعه منا را براساس نظریات فیزیک ازدحام مورد بررسی قرارداده‌است:
- فصل اول: مروری بر واقعه منا
- فصل دوم: پیچیدگی و سیستم پیچیده
- فصل سوم: ازدحام و فیزیک آماری
- فصل چهارم: پلاسماهای پیچیده و فیزیک ازدحام
- فصل پنجم: تجزیه و تحلیل واقعه منا
محتوا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بررسی فاجعه منا براساس علم فیزیک[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نویسنده ابتدا مقدماتی از نظریه‌های فیزیکی مدنظر خود را شرح داده و سپس فاجعه منا را براساس آن تحلیل نموده‌است.
بنابر نظریات علم فیزیک، اگر ذرات در یک جریان سیال در حرکت باشند و یک ذره با ماهیتی متفاوت به آن‌ها تحمیل شود، انرژی حاصل از این ذره جدید، باعث حرکت سریعتر ذرات و ایجاد موج‌هایی در طول مسیر خواهد شد. در این حالت در اثر این انرژی، میدانی الکتریکی ایجاد خواهد شد و ذرات در اثر موج‌های ایجاد شده در این میدان هضم خواهند شد. اما وقتی این جریان از حالت تعادل خارج شود، برخورد ذرات را در پی خواهد داشت.[۱]
خودروی پلیس در خیابان 204[ویرایش | ویرایش مبدأ]
براساس نظریه فیزیکی طرح‌شده، حجاج حاضر در خیابان 204، به مثابه ذرات یک جریان سیال‌اند که به مانعی مثل خودروی پلیس برخورد می‌کنند. این خودرو همانند یک ذره ناهمگون عمل کرده و بر اثر انرژی حاصل از آن موجی در میان ذرات دیگر که همان حجاج هستند ایجاد می‌کند. چنین انرژی مضاعفی در صورت تعادل، سبب هضم ذرات در میدان الکتریکی حاصل از انرژی خواهد شد، اما این انرژِی به سبب بار تحمیلی مضاعف نتوانست در جمعیت هضم شود.[۲]
ویلچر حاجیان در مسیر راه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
حضور حجاج نشسته بر ویلچر نیز همانند انرژی مضاعفی است که بر حجاج تحمیل شده و چون تعداد بیشتری بود (در مقایسه با خودرو پلیسی که در مسیر قرار داشت) انرژی بیشتری به حجاج تحمیل کرد و در نهایت آثار مخرب‌تری را به همراه داشت.[۳]
ترکیب جمعیتی نامتناسب بین حجاج در خیابان 204[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نویسنده عواملی چون جرم و وزن و نیز سرعت ذرات ناهمگون را نیز عاملی برای تحمیل انرژی مضاعف به ذرات یک جریال سیال دانسته و با این فرض، نتیجه می‌گیرد: تغییر ترکیب جمعیتی حجاج با حجاجی که جثه بزرگتر و نیز عده‌ای که سرعت کمتری نسبت به ایرانی‌ها دارند در خیابان 204، انرژی بیشتری به جمعیت حجاج وارد کرده که در نهایت موجب مرگ و خفگی شده‌است.[۴]
اگر انتهای مسیر باز بود باز هم چنین اتفاقی رخ می‌داد؟[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نویسنده عنوان می‌کند اگر انتها و طرفین مسیر باز بود، از انرژی تحمیلی به حجاج کاسته می‌شد و در نهایت آسیب‌های کمتری را متوجه حجاج می‌کرد.[۵]
اطلاعات نشر[ویرایش | ویرایش مبدأ]
کتاب مطالعه فیزیک ازدحام در فاجعه منا، سال 1401 شمسی توسط پژوهشکده حج و زیارت تهیه شده و منتشر شده است.