مزار سیدمرتضی
اطلاعات اوليه | |
---|---|
کاربری | زیارتگاه |
مکان | نزدیک آستان کاظمین |
مشخصات | |
وضعیت | فعال |
مزار سیدمرتضی، بارگاهی است منسوب به سیّدمرتضی در شهر کاظمین عراق، که در بیرون از صحن مطهر و در جهت جنوب شرقی دیوار صحن قرار دارد. این مرقد ظاهرا همان محل اولیه دفن ایشان قبل از انتقال جسد به کربلا بوده که دارای گنبد و بارگاهی است. البته ادعای انتقال پیکر سیدمرتضی به کربلا، از نظر تاریخی پذیرفتنی نیست.
بنابر نقل نجاشی سیدمرتضی در سال ۴۳۶ق درگذشت. پسرش بر او نماز خواند و در خانه خودش در محله کرخ بغداد (کاظمین) دفن شد.[۱] در برخی از منابع آمده است که جسد سیدمرتضی و برادرش سیدرضی مدتی پس از دفن در کرخ بغداد، به کربلا منتقل شده و در حرم امام حسین(ع) به خاک سپرده شده است.[۲] ابن میثم بحرانی از علمای قرن هفتم نیز محل دفن دو برادر را در نزدیکی قبر امام حسین(ع) دانسته است.[۳]
امروزه در کاظمین بارگاهی منسوب به سید مرتضی وجود دارد ولی در کربلا نام و نشانی از قبری منسوب به وی مشاهده نمیشود.[۴]
معرفی سیدمرتضی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ابوالقاسم علی بن ابواحمد حسین بن موسی بن محمد بن موسی بن ابراهیم بن امام موسی کاظم(ع)، مشهور به سیدمرتضی یا شریف مرتضی، برادر بزرگتر سیدرضی و از علمای مشهور شیعه است. سیدمرتضی در سال 355ه. ق، به دنیا آمد.[۵] وی بزرگترین عالم شیعه در زمان خود به شمار میآید که در فنون و رشتههای دینی زمان خود بهویژه اصول فقه و کلام، صاحبنظر بوده است و تعدادی از علما و فقهای بزرگ شیعه در آن زمان نیز در محضر سیدمرتضی، درس خواندهاند.
وفات و مدفن[ویرایش | ویرایش مبدأ]
براساس منابع تاریخی معتبر، سیدمرتضی در روز یکشنبه، 25 ربیعالاول سال 436ه. ق، در بغداد درگذشت و در خانهاش، به خاک سپرده شد.[۶]
انتقال جسد به کربلا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
اما ابنعنبه، نسبشناس مشهور، همانگونه که درباره سیدرضی ادعا نموده، درباره سیدمرتضی نیز گفته است که تابوت او پس از دفن اولیه در بغداد، به حرم امام حسین(ع) انتقال یافت و نزد پدر و برادرش به خاک سپرده شد و قبور آنان، آشکار و معروف بوده است.[۷] اما هیچ توضیحی نداده است که چگونه و در چه زمانی، این اتفاق رخ داده است. با این حال، قول ابنعنبه به سایر منابع شیعه راه یافته و مورد پذیرش علما و نویسندگان شیعه در قرون اخیر، واقع شده است.[۸]
اما ادعای انتقال جنازه سید مرتضی به کربلا، از نظر تاریخی پذیرفتنی نیست. با این حال، امروزه قبر و زیارتگاهی منسوب به وی، نزدیک آستان کاظمین(ع) و در فاصله کمی از زیارتگاه منسوب به سیدرضی وجود دارد.
برخی وجود این دو زیارتگاه را چنین توجیه کردهاند که محل دفن اولیه سیدرضی و مرتضی، در بغداد بوده است. اما همانگونه که بیان شد، با توجه به تصریح منابع تاریخی کهن و معتبر مبنی بر دفن هریک از سیدرضی و مرتضی در خانه آنها، این ادعا را نیز نمیتوان پذیرفت.
سیدجعفر اعرجی (متوفای 1332ه. ق) و محمدحسن آلیاسین معتقدند قبری که امروزه مردم، به عنوان قبر سیدمرتضی علمالهدی بیرون آستان کاظمین(ع) زیارت میکنند، در واقع قبر ابراهیمِ مرتضی، فرزند امام موسی کاظم(ع) است.[۹]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ الرجال، ص۲۷۱.
- ↑ المزار، ص۲۵۳-۲۵۴.
- ↑ ابن میثم البحرانی، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۸۹.
- ↑ المزار، ص۲۵۴.
- ↑ تاریخ بغداد، ج13، ص345؛ وفیات الاعیان، ج3، ص316.
- ↑ تاریخ بغداد، ج13، ص345؛ وفیات الاعیان، ج3، ص316.
- ↑ عمدة الطالب، ص250.
- ↑ مناهل الضرب، ص427؛ تاریخ المشهد الکاظمی، ص212؛ الفوائد الرجالیة، السید محمد مهدی بحرالعلوم، ج3، ص111.
- ↑ مناهل الضرب، ص427؛ تاریخ المشهد الکاظمی، ص212.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- مناهل الضرب فی انساب العرب، سید جعفر الاعرجی النجفی الحسینی، قم، مکتبة آیتالله العظمی المرعشی النجفی، ١4١٩ه. ق.
- تاریخ المشهد الکاظمی، محمدحسن آل یاسین، ط ١، بغداد، مطبعة المعارف، ١٣٨٧ه. ق - ١٩6٧م.
- رجال السید بحرالعلوم (الفوائد الرجالیة)، السید محمد مهدی بحرالعلوم، تحقیق: محمد صادق بحرالعلوم و حسین بحرالعلوم، النجف، مکتبة العلمین، ١٣٨5ه. ق.
- المزار، السید مهدی القزوینی، تحقیق: جودت القزوینی، ط ١، بیروت، دار الرافدین، ١4٢6ه. ق - ٢٠٠5م.
- رجال النجاشی، احمد بن علی، تحقیق: السید موسی الشبیری الزنجانی، ط 6، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، ١4١٨ه. ق.
- شرح نهج البلاغة، ابن میثم بحرانی، قم، مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۳۶۲ش.
- تاریخ بغداد (تاریخ مدینة السلام) ، احمد بن علی بن ثابت (الخطیب البغدادی)، تحقیق: بشّار عوّاد معروف، ط ١، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ١4٢٢ه. ق - ٢٠٠١م.
- وفیات الاعیان، شمسالدین احمد بن محمد (ابن خلّکان)، تحقیق: احسان عباس، بیروت، دار صادر، (لا ت).
- عمدة الطالب فی انساب آل ابیطالب، جمالالدین احمد بن علی الحسینی (ابن عنبة)، تحقیق: السید مهدی الرجائی، ط ١، قم، ١4٢5ه. ق - ١٣٨٣ ه. ش - ٢٠٠4م.